گوش شنوا در کوچینگ چیست و چه اهمیتی در کوچینگ دارد؟
کوچها، در هر حوزه و رشتهای که فعال باشند، بیش از هر چیزی باید شنونده خوب و با دقتی باشند. توجه به صحبتهای مراجعان و استفاده از اطلاعاتی که ارائه میدهند، کلیدیترین مهارت یک کوچ خوب است. از سویی، مراجع نیز باید به تدریج این مهارت را در خود تقویت کند تا سخنان کوچ روی او اثرگذارتر باشند و درک بهتری از جلسات کوچینگ به دست آورد. در این مطلب قصد داریم درباره گوش شنوا و تاثیر آن روی کیفیت جلسات انواع کوچینگ صحبت کنیم.
گوش شنوا در کوچینگ چیست؟
گوش دادن با شنیدن فرق دارد! شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در یک مکان شلوغ و پرهمهمه قرار بگیرید؛ در این شرایط، ما سروصداهای اطرافمان را تنها میشنویم و شاید بتوانیم به بخشی از آنها به دقت گوش کنیم.
گوش دادن فعال یا گوش شنوا در کوچینگ، به معنی دقت بالا و توجه کامل به سخنان طرف مقابل برای درک کافی از جزییات آن است.
داشتن گوش شنوا، یکی از مهارتهای پایه و اساسی برای کوچهای حرفهای است؛ به این معنی که هیچکس بدون این مهارت، نمیتواند یک جلسه تخصصی کوچینگ را مدیریت کند. یکی از مهمترین نقشهای کوچ در جلسات، این است که سخنان مراجع را به خوبی گوش کند و با توجه به درکی که از آنها به دست آورده است، به فرد بازخورد دهد. همچنین، رفتار کوچ باید به گونهای باشد که مراجع نیز به شنیدن فعال ترغیب شود و از مسائلی که در جلسه مطرح میشوند، سرسری عبور نکند.
به یاد داشته باشید که بخشی از انسانها، به طور ذاتی گوش شنوایی برای سخنان دیگران دارند؛ اما در کل، داشتن گوش شنوا در کوچینگ یک مهارت اکتسابی است که میتوان به مرور آن را تقویت کرد. کوچهای حرفهای، با شرکت در دورههای آموزش تخصصی و چندین سال تجربه کاری این مهارت را به دست میآورند و آن را تقویت میکنند؛ پس اگر حس میکنید این مهارت را ندارید، میتوانید از همین امروز دست به کار شوید.
اهمیت گوش شنوا در کوچینگ
شاید برایتان سوال شده باشد که چرا یادگیری مهارت گوش شنوا داشتن در کوچینگ موثر است؟ آیا بدون داشتن این مهارت، نمیتوان وارد حوزه کوچینگ شد؟ این مهارت، چه تاثیری روی کیفیت جلسات و اثربخشی آن خواهد داشت؟
درست مانند تاثیر مهارت استفاده از ابزارها در آشپزی است! شخصی را تصور کنید که نحوه استفاده از ساطور را بلد نیست و میخواهد سرآشپز شود؛ کوچی که گوش شنوا نداشته باشد نیز دقیقا همین حالت را دارد.
گوش شنوا در کوچینگ نقش بسیار مهمی دارد زیرا یکی از اصول اساسی کوچینگ فهم عمیق و واقعی نیازها و موانع موجود در راه توسعه فردی و حرفهای است. در بیزنس کوچینگ، گوش شنوا بودن به مشتریان، کارفرمایان یا اعضای تیم برای درک بهتر مسائل، موانع، و اهداف آنها اساسی است. با گوش کردن به صورت فعال و تمرکز به نیازها، انگیزهها و اهداف افراد، کوچ بهتر میتواند راهنمایی کند و راهحلهایی ارائه دهد که واقعاً باعث پیشرفت و موفقیت آنها شود همچنین گوش شنوا به ایجاد ارتباط عمیق و اعتماد میان کوچ و مشتری یا کارفرما نیز کمک میکند.
یک کوچ خوب باید چندین مهارت مهم و اساسی داشته باشد و داشتن گوش شنوا، جزو نخستین و البته مهمترین مهارتهای او به شمار میآید. مراجعان، به کوچهایی که به خوبی به حرفهای آنها گوش میدهند و جزییات سخنانشان را متوجه میشوند، اعتماد بیشتری خواهند داشت. در کل، جلسات کوچینگ با هر موضوعی که باشد، مبتنی بر گفت و شنود است؛ بنابراین نمیتوان از تاثیر گوش دادن موثر در کوچینگ غافل شد.
از جمله مهمترین و عمیقترین اثرهای شنیدن فعال در کوچینگ، میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- جلب اعتماد مخاطب: انسان بیشتر با کسی مشورت میکند که حرفهای او را به درستی بفهمد و درک خوبی از تکتک سخنان او داشته باشد. گوش دادن فعال، روی اعتماد مراجعان به کوچ تاثیر میگذارد و باعث میشود جزئیات بیشتری را در جلسات کوچینگ مطرح کنند.
- درک عمیقتر از جزییات: هر چه با دقت بیشتری به سخنان مخاطب و رفتارهای او توجه کنید، درک بیشتری از نکات ریز موجود در حرفهای او خواهید داشت. هنر یک کوچ، این است که به قدری با دقت به سخنان مراجع خود گوش کند که بتواند به درکی عمیق از نیازها و اهداف او برسد.
- احساس امنیت بیشتر: یکی از تاثیرات مهم گوش دادن فعال در کوچینگ، ایجاد فضای امن برای مراجع است. شنونده فعال، هرگز مخاطب خود را قضاوت نمیکند یا سعی ندارد عقاید خود را به او تحمیل کند. این موضوع باعث میشود جلسات کوچینگ، تبدیل به نقطهای امن برای مراجع شود و او بتواند به راحتی عقاید خود را بروز دهد.
- توجه بیشتر مراجع به برنامهها و تصمیمات: وقتی کوچ در جلسهها، با دقت به سخنان مراجع خود گوش فرادهد، این مهارت به تدریج به مراجع نیز منتقل خواهد شد. در نتیجه، فرد با دقت بیشتری به سخنان کوچ گوش میدهد، برنامهها را دقیقتر اجرا میکند و به نتایج باکیفیتتری میرسد.
چطور می توانیم شنونده خوبی باشیم؟
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، داشتن گوش شنوا در کوچینگ یک مهارت اکتسابی است که میتوان به تدریج آن را تقویت کرد. همه میتوانند با تلاش و تمرین، این نوع مهارتها را به دست بیاورند و ویژگیهای ذاتی، تنها کمی روی سرعت یادگیری اثرگذار خواهد بود.
برای اینکه شنونده خوبی باشید و دیگران متوجه شوند که شما با دقت به سخنان آنها گوش میکنید، باید به چند نکته مهم توجه کنید:
- برخی سخنان ممکن است فرسایشی و فراتر از سطح حوصله شما باشند؛ برای آنها آماده باشید. توجه کنید که بخشی از سخنان طرف مقابل ممکن است به شکایت، ناله یا غر زدن از شرایط بگذرد، اگرچه این سخنان گاهی بسیار طاقتفرسا هستند، اما در روند جلسات کوچینگ تاثیر دارند، پس به دقت به آنها گوش کنید.
- برای مخالفت با عقاید شخصی خود آمادگی داشته باشید. به عنوان یک شنونده خوب و فعال، نباید به هیچ سخنی واکنش ناگهانی و هیجانی نشان دهید؛ این موضوع باعث سلب اعتماد مراجع میشود. حتی اگر حس میکنید فرد مقابل عقاید اساسی شما را به چالش کشیده است، باز هم به سخنان او دقت کنید و تا پایان منتظر بمانید.
- بیشتر بشنوید و کمتر حرف بزنید. جلسات کوچینگ برای مراجع است، او باید خود را بشناسد و تصمیم بگیرد؛ بنابراین پرحرفی نکنید و بیشتر وقت جلسه را به سخنان مراجع اختصاص دهید. یک شنونده فعال، کاملا چکیده و خلاصه صحبت میکند.
- تمرکز خود را روی سخنان مراجع معطوف کنید، نه چیزی که خودتان قرار است بگویید. گاهی ما آنقدر در ذهن خود به چیزی که قرار است بگوییم فکر میکنیم که یادمان میرود به سخنان مخاطب خود دقت کنیم! اگر میخواهید گوش شنوا داشته باشید، تمرکز اصلی خود را روی سخنان طرف مقابل بگذارید.
- هرگونه عامل حواسپرتی را از جلسه دور کنید. گوشی همراه، لپتاپ، تبلت، تلفن و هر چیزی که ممکن است در گفت و گو وقفه ایجاد کند را از خود دور کنید تا بتوانید با تمام حواس خود به طرف مقابل گوش فرا دهید.
- مانند آینه، سخنان مخاطب را به او بازتاب دهید. گاهی ممکن است بیان جملهها به صورت دوپهلو و ایهامدار، موجب سوء تفاهم شود. در این شرایط، کوچی که گوش شنوا داشته باشد، سخنان مراجع را تکرار میکند تا روشنترین پاسخ را دریافت کند.
۱۰ تکنیک تبدیل شدن به یک شنونده فعال در کوچینگ
تبدیل شدن به یک شنونده فعال، مسیری طولانی و پر پیچ و خم دارد. همه نمیتوانند به راحتی رفتارهایی که از خود نشان دهند که شنونده خوبی به نظر برسند. برای اینکه سریعتر به یک شنونده خوب و فعال تبدیل شوید، به تکنیکهای زیر توجه داشته باشید:
۱- حفظ ارتباط چشمی
اگر میخواهید شنونده خوبی باشید، از معجزه نگاه غافل نشوید! حفظ ارتباط چشمی با گوینده، این احساس را به او القا خواهد کرد که شما با تمام وجود به سخنان او گوش میدهید. همچنین با نگاه کردن به طرف مقابل، احتمال اشتباه شنیدن کلمات کمتر میشود. از سویی، با نگاه کردن به گوینده، علاوه بر سخنان، متوجه رفتارهای غیرکلامی او نیز خواهید شد. مجموعه این موارد، هم به درک شما از سخنان طرف مقابل کمک میکند و هم باعث اعتماد بیشتر او به شما خواهد شد.
۲- توجه به زبان بدن
آشنایی با زبان بدن یکی از مهمترین قدمها برای کسب مهارت گوش شنوا در کوچینگ است. در این راستا، هم باید روی زبان بدن خود به خوبی کار کنید و هم به رفتارهای غیرکلامی طرف مقابل توجه داشته باشید.
به عنوان مثال، گذاشتن دست روی صورت، دزدیدن نگاه یا تکان خوردن بیش از حد میتواند این حس را به مخاطب القا کند که شما از سخنان او خسته شدهاید و میخواهید زودتر جلسه را به پایان برسانید. همچنین دست به بغل بودن، ایستاده صحبت کردن یا اخم کردن هنگام صحبت، میتواند موضع قدرت یا نگاه غرورآمیز یک فرد را نشان دهد.
این حوزه بسیار گسترده است و میتواند نقش به سزایی در شنیدن فعال و موثر داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با این حوزه میتوانید عبارت Body Language یا زبان بدن را در گوگل جست و جو کنید تا مقالههای متعددی که در این زمینه وجود دارند به شما نمایش داده شوند. همچنین مطالعه کتابهای تخصصی در این زمینه نیز میتواند به شما بسیار کمک کند.
۳- پرسش سوالهای باز
شنوندههای فعال، بحث را با پرسش سوالهای روشن و باز هدایت میکنند. این نوع پرسشها پاسخ مشخص و از پیش تعیین شدهای ندارند و مخاطب با توجه به شرایط خود به آنها پاسخ خواهد داد. بهتر است در طرح این نوع پرسشها، ردی از پیشداوری و عقاید شخصی خود شما وجود نداشته باشد.
مثلا اگر مخاطب حرفی از تحصیلات نزده است و درباره ورود مستقیم به بازار کار صحبت میکند، نگویید:«یعنی به نظرت درس خواندن بیفایده است؟» این نوع پرسشها به مخاطب حس منفی القا میکنند. در عوض میتوانید بپرسید:«راههای دیگری هم برای رسیدن به موفقیت در نظر داری؟» این پرسش باعث میشود مراجع راحتتر عقاید خود را بروز دهد.
۴- دوری از قضاوت
در این مطلب چندین بار تاکید کردیم که اگر کوچ سعی در پیشداوری و قضاوت شخصی داشته باشد، نمیتواند شنونده خوبی باشد. شنونده خوب، هرگز بر اساس ذهنیت قبلی، درباره گفتههای مراجع قضاوت نمیکند. حتی اگر در ذهنتان سخنان طرف مقابل را مورد داوری و قضاوت قرار دادید، هرگز آن را به زبان نیاورید. اینگونه داوریها، ممکن است موجب سلب اعتماد مراجع یا ایجاد احساس ناامنی در او شود.
کوچ به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی وظیفه ندارد شرایط مراجع خود را قضاوت کند و به او راهکارهای از پیش تعیین شده ارائه دهد؛ بلکه وظیفه او این است که به سخنان افراد به دقت گوش کند و با توجه به تواناییهایشان، آنها را به سوی درستترین تصمیمی که میخواهند بگیرند هدایت نماید.
۵- استفاده از وقفهها
برای کسی که شنونده خوبی باشد، مکثها و وقفهها از اهمیت ویژهای برخوردار هستند. یک شنونده خوب از این وقفهها برای بیان نظرات و پرسشهای خود استفاده میکند. به هیچ عنوان نباید سخن مراجع را قطع کنید، بلکه باید تا زمانی که او سکوت میکند منتظر بمانید.
از سویی، وقفهها و مکثها گاهی میتوانند معنادار باشند. به عنوان مثال اگر مراجع در میان صحبت خود ناگهان وقفه ایجاد کند، یعنی قصد دارد چیزی را پنهان کند. یا اگر پس از پرسش شما سکوت کند، ممکن است آن سوال برایش تاملبرانگیز یا حتی مبهم بوده باشد.
۶- همدلی با مراجع
احساسات مخاطب در روند گفت و گو اهمیت زیادی دارند. اگر مخاطب شما در روند صحبتهای خود در چهرهاش نشانههای غم و اندوه بروز میدهد، یعنی حس خوبی به آن ماجرا ندارد. یا اگر با لبخند به یک موضوع اشاره میکند، یعنی حوزه علاقمندیاش است. کوچی که گوش شنوا داشته باشد، باید به این نوع احساسات توجه کند و در پرسشها و سخنان خود، حتما آنها را در نظر بگیرد. عدم توجه به احساسات مخاطب و دست گذاشتن روی نقاط حساس و آزاردهنده، میتواند اعتماد او را خدشهدار کند.
۷- بازخوردهای منظم
شنونده خوب نباید همیشه سکوت کند! اگر میخواهید مخاطب متوجه شود که شما به طور دقیق به سخنان او گوش میدهید، گاهی به او بازخورد دهید. برای ارائه بازخورد، میتوانید جملات او را در نتیجهگیریهای خود تکرار کنید و از عباراتی همچون «همانطور که شما اشاره کردید» یا «طبق چیزی که خودتان فرمودید» بیشتر استفاده کنید. این نوع بازخوردها به مخاطب شما اطمینان میدهد که شما به تمام بخشهای سخن او توجه کردهاید و در صورت لزوم، میتواند نکاتی را نیز به آن اضافه کند و از ابهام آن بکاهد.
۸- ساخت تصویر ذهنی
برای اینکه بتوانید با نهایت دقت به سخنان طرف مقابل خود گوش دهید و آنها را به خوبی درک کنید، بهتر است برای خود تصویر ذهنی بسازید. مثلا اگر دارد اتفاقی در گذشته را توصیف میکند، او را کاملا در آن موقعیت تصور کنید. این موضوع، باعث میشود سخنان مراجع را عمیقتر بفهمید و در آینده، راحتتر بتوانید آنها را در ذهن خود بازیابی کنید. ساخت تصویر ذهنی نیاز به جزئیات دقیق دارد و همین موضوع باعث میشود تمام دقت خود را به کار بگیرید.
۹- خلاصه نویسی
یادداشتبرداری و خلاصهنویسی از سخنان مخاطب، از دو بعد اهمیت دارد؛ نخست اینکه به مخاطب القا میکند که شما با تمام وجود به حرفهای او توجه میکنید و دوم اینکه باعث میشود در آینده راحتتر بتوانید به گفتههای مراجع رجوع کنید.
هنگام خلاصهنویسی، سعی کنید ارتباط چشمی خود را به طور کامل با مخاطب خود حفظ کنید و مدام غرق نوشتن نباشید. همچنین بهتر است چندان غرق جزییات نشوید و فقط نکات مهم و ضروری را در یادداشتهای خود قید کنید.
۱۰- صبر و حوصله
برای اینکه بتوانید شنونده خوبی باشید، باید با تمرین، صبر و حوصله خود را تقویت کنید. هرگونه اقدامی که مخاطب را مجبور کند سریعتر حرف بزند یا بخشی از سخنان خود را حذف کند، میتواند نشانگر ضعف شما در شنیدن فعال باشد. سکوت کردن و صبوری تا پایان سخنان مراجع، نپریدن وسط حرفهای او و قطع نکردن سخنانش برای طرح سوال یا نظر خود، نشانه این است که شما شنونده خوبی هستید و مراجع میتواند به شما اعتماد کند.
تمرینهایی برای تقویت شنیدن فعال
طبیعتا جلسه کوچینگ جای خوبی برای تمرین گوش دادن فعال نیست! به همین دلیل بهتر است پیش از اینکه وارد جلسه شوید، با تمرینهای زیر خود را برای داشتن گوش شنوا در کوچینگ آماده کنید:
۱- پادکست گوش کنید
گوش دادن به پادکست یکی از بهترین روشها برای تبدیل شدن به یک شنونده خوب و اثرگذار است. روزانه حداقل به یک پادکست ۴ الی ۵ دقیقهای گوش کنید. روند پخش پادکست را متوقف نکنید و حین پخش آن، سعی کنید یادداشتبرداری داشته باشید. در نهایت، یک نتیجه کلی از فایل پادکست بگیرید و درباره آن در آینه یا با دیگران صحبت کنید. این کار مهارتهای ارتباطی شما را بسیار تقویت خواهد کرد.
۲- به مکالمات روزمره دقت کنید
اغلب ما از مکالمههایی که به شکل روزمره با خانواده، دوستان و اطرافیان انجام میدهیم غافل هستیم. اگر میخواهید شنونده خوبی باشید، تمرین را از همین مکالمههای ساده و روزمره آغاز کنید. در روابط روزمره نیز ارتباط چشمی را حفظ کنید، به زبان بدن دقت کنید و تعامل خود را به حداکثر برسانید. کمکم نتایج آن را خواهید دید.
۳- مدیتیشن کنید
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، صبر و حوصله و توانایی سکوت طولانی مدت یکی از مهمترین مهارتها برای داشتن گوش شنوا است. تمرینهای آرامش ذهنی و مدیتیشن، به شما کمک میکنند آستانه تحمل خود را افزایش دهید و راحتتر بتوانید مدتی طولانی را صرف گوش دادن به سخنان دیگران کنید.
سخن پایانی
گوش شنوا در کوچینگ، یکی از مهمترین اصول برای حفظ کیفیت جلسات است. این مهارت، تکنیکها و اصولی دارد که در این مطلب به طور کامل به آنها اشاره کردیم. امیدواریم با استفاده از این مهارتها، از این پس با دقت بیشتری به سخنان دیگران گوش کنید و روابط عمیقتری بسازید.
دیدگاهتان را بنویسید