کوچینگ چیست؟
هر نظری که از دیگران بشنوی، یک قطره‌ی آب است که باغ تو را آباد میکند. خواهی نخواهی، ما بدون نظر دیگران نمی‌توانیم خود را بشناسیم و رشد کنیم؛ پس چه بهتر که خودمان سراغ کسی برویم که ما را بشناسد و برای موفقیت، به ما کمک کند. کوچینگ، یکی از جدیدترین دانش‌های روز دنیاست که به افراد، کسب‌وکارها و سازمان‌ها کمک میکند بهتر پتانسیل‌های خود را بشناسند و با توجه به آن‌ها، در مسیر رشد قدم بردارند. اگر شما هم می‌خواهید بدانید کوچینگ چیست و چگونه در مسیر رشد به ما کمک میکند، این مقاله را از دست ندهید.
کوچینگ چیست؟
معنی کلمه کوچینگ یا Coaching در زبان فارسی، با مربیگری برابری میکند. با توجه به این معنی، ممکن است آن را با مشاوره یا آموزش اشتباه بگیرید؛ اما مفهوم کوچینگ، به فرآیندی اشاره دارد که در آن یک فرد آگاه، به مراجعه‌کننده کمک میکند که خود و توانایی‌هایش را بهتر بشناسد و بتواند با استفاده از ویژگی‌های منحصر به فرد خود، در مسیر رشد قدم بردارد.
اگر به دنبال تعریف کوچینگ به صورت دقیق و علمی می‌گردید، این جمله از فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) می‌تواند به شما کمک کند:
«کوچینگ یا Coaching به معنی تعامل با مراجعه‌کننده در یک فرآیند الهام‌بخش و خلاقانه است که به او کمک میکند پتانسیل شخصی و حرفه‌ای خود را از حالت بالقوه به شکل عملی دربیاورد.»
همچنین سر الکس فرگوسن، یکی از بزرگ‌ترین مربیان فوتبال جهان، معتقد است که:«کوچینگ، نوعی رابطه تعاملی است که به افراد کمک میکند اهداف شخصی و شغلی خود را شناسایی و هدایت کرده و و سریع‌تر از حالت معمول به آن‌ها دست یابند. همچنین، این فرایند به افزایش مهارت‌های ارتباطی، حل‌مسئله، کارگروهی و ارتقای توانمندی‌های فردی و توسعه شایستگی‌های اصلی شغلی نیز کمک میکند.»
گالوی نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان حوزه موفقیت، معتقد است که:« بخش قابل‌توجهی از آن‌چه یک فرد برای کار حرفه‌ای خود نیاز دارد، در وجود خودش هست و کوچینگ، صرفاً کافی به حذف موانع درونی در ذهن او کمک خواهد کرد.»
با توجه به این تعاریف، می‌توان کوچینگ را در ۳ مفهوم کلی خلاصه کرد:
- تمرکز بر توانمندی‌ها و اهداف مراجع
- تلاش در جهت الهام‌بخشی و شناخت پتانسیل‌های درونی
- رسیدن به روشی خلاقانه توسط خود مراجع برای دستیابی به اهداف
بنابراین از کوچینگ، انتظار آموزش یا راهکار ثابت نداشته باشید؛ زیرا در این روند، خبری از ماهی نیست، اما در عوض ماهیگیری را خواهید آموخت!
علم کوچینگ چیست؟
علم کوچینگ، به معنی دانشی است که کوچ از آن استفاده میکند تا مراجع را به سمت اهداف مورد نظر هدایت کند. در حقیقت، کوچینگ یک فرایند است و علم کوچینگ، چیزی است که این فرایند را به سمت مقصد درست حرکت می‌دهد.
دانشی که افراد برای کوچینگ به آن نیاز دارند، یک دانش کاملا تخصصی است که می‌توان با شرکت در دوره‌های آموزشی آزاد یا تحصیل در موسسات و دانشگاه‌ها آن را کسب کرد. به یاد داشته باشید که تجربه شغلی و دانش حرفه‌ای در زمینه‌های خاص، ضامن این نیست که فرد علم کوچینگ را نیز به دست آورده باشد؛ چنین شخصی، بیشتر صلاحیت منتور شدن را دارد. برای درک بهتر این موضوع، می‌توانید درباره «تفاوت‌های کوچینگ و منتورینگ» بخوانید.
کوچ یعنی چه؟
مربی کوچینگ یا کوچ، به فردی گفته می‌شود که جلسات کوچینگ را هدایت میکند. این فرد، عموما دارای مشخصات زیر است:
- مهارت ارتباطی بسیار قوی و خوبی دارد. یک کوچ خوب، باید شنونده‌ای فعال باشد، به مراجع بازخورد بدهد و در صورت نیاز با او همدلی کند. او باید بتواند سوالاتی خوب و به موقع مطرح کند و گزینه‌های مختلف را پیش روی مراجع بگذارد.
- تجربه‌های مرتبط با نیاز مراجع دارد. کسی که تجربه تجارت نداشته باشد، چطور می‌تواند به رشد کسب‌وکار شما کمک کند؟ یک مربی کوچینگ خوب، کسی است که در حوزه‌ی مورد نظر مراجع، تجربه کافی داشته باشد.
- توانایی انگیزه‌بخشی دارد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کوچ، این است که بتواند با توجه به شرایط مراجع، در او انگیزه ایجاد کند.
- پیش از هر چیزی، می‌تواند خود را به خوبی مدیریت کند. مربی کوچینگ باید بتواند در مواقع لازم کنجکاو باشد و حواس خود را روی تمامی حرف‌ها و رفتارهای مراجع متمرکز کند. همچنین نباید به هیچ عنوان فرد را قضاوت یا سرزنش کند یا به او دستورهای از پیش تعیین‌شده ارائه دهد.
- به روز و فعال باشد. یک کوچ خوب، باید مدام دانش خود را به روز رسانی کند و با جدیدترین شیوه‌ها و ابزارهای کوچینگ آشنا شود تا بتواند بهترین خدمات را ارائه دهد.
چرا کوچینگ در زمان حال ضروری است؟
دنیای امروز، دنیای رشد و پیشرفت است و هر چیزی که به توسعه فردی، شغلی و حرفه‌ای کمک کند، در این دوران ستایش می‌شود. کوچینگ در دنیای امروز، به خصوص برای کسب‌وکارهایی که می‌خواهند رشد روز افزون داشته باشند، نه یک انتخاب، که یک ضرورت بزرگ است.
فرقی نمی‌کند کسب‌وکار شما نوپا باشد یا سابقه‌ای طولانی در حوزه تجارت داشته باشید؛ به هر حال، استفاده از خدمات کوچینگ به دلایل زیر ضروری است:
- تغییرات در دنیای امروز بسیار سریع اتفاق می‌افتند و گاه تصمیم‌گیری را دشوار می‌کنند. با کمک کوچینگ می‌توانید با در نظر گرفتن توانایی‌های خود بهترین تصمیم را بگیرید.
- رقبا، مدام در حال رشد و به روز رسانی خود هستند؛ این موضوع ممکن است شما را سرخورده کند. کوچینگ، توانمندی‌ها، پتانسیل‌ها و البته ضعف‌ها را به صورت واقع‌بینانه به شما نشان می‌دهد تا اعتماد به نفس بیشتری به دست آورید.
- کسب‌وکارها، عملکردی منعطف دارند و نمی‌توان برای همه آن‌ها یک نسخه پیچید. دقیقا به همین دلیل است که مشاوره و آموزش، گاهی کارساز نیست. کوچینگ، به شما راهکار نمی‌دهد، بلکه راه عبور از مشکلات با استفاده از امکانات موجود را به شما خواهد آموخت.
- دیگران از کوچینگ استفاده می‌کنند. آخرین و مهم‌ترین دلیل برای اینکه از کوچینگ استفاده کنید، همین است! رقبای شما همین حالا هم دارند با استفاده از خدمات کوچینگ، هر روز رشد می‌کنند. به همین دلیل اگر شما از این خدمات استفاده نکنید و به روز نباشید، زمینه شکست تدریجی خود را فراهم خواهید کرد.
در نهایت، بهتر است بدانید که فواید کوچینگ در دنیای امروز تنها شامل حال کسب‌وکارها نمی‌شود و افراد نیز با این خدمات می‌توانند هر روز بیشتر و بیشتر رشد کنند.
انواع گرایش‌های کوچینگ
نیاز مخاطبان برای دستیابی به اهداف شغلی یا تحصیلی متفاوت است. به همین دلیل، اشکال مختلفی از کوچینگ در سراسر جهان به وجود آمده است که هر یک از آن‌ها، مختص گروه خاصی از افراد هستند. آشنایی با انواع کوچینگ، می‌تواند برای کسانی که قصد استفاده از خدمات کوچینگ را دارند یا می‌خواهند به عنوان کوچ فعالیت کنند، مفید باشد. مهم‌ترین گرایش‌های کوچینگ در حال حاضر، موارد زیر هستند:
- کوچینگ زندگی یا لایف کوچینگ
- کوچینگ شغلی
- کوچینگ تحصیلی
- کوچینگ کسب و کار یا بیزینس کوچینگ
- کوچینگ سازمانی
- کوچینگ بر اساس رده سنی
- کوچینگ فروش
- کوچینگ ارتباطات
- کوچینگ تیمی
- کوچینگ سلامت
- کوچینگ مدیران
- کوچینگ توسعه فردی
- کوچینگ خانواده
علاوه بر این، ممکن است هر حوزه در مواقع لزوم به گرایش‌های کوچک‌تر و جزیی‌تری هم تقسیم شود که هر یک، برای گروه خاصی از افراد و سازمان‌ها مفید هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید مقاله «انواع کوچینگ» را نیز بخوانید.
مراحل کوچینگ
فرآیند کوچینگ با توجه به اهداف مراجع می‌تواند متفاوت باشد؛ ممکن است در برخی موارد نیاز به زمان بیشتری باشد و در مواردی دیگر، مکالمات کوتاه ماهانه کفایت کند. انتخاب روش کوچینگ، نقش مهمی در نتیجه‌ای که در نهایت به دست می‌آید دارد.
مدل‌های زیادی در کوچینگ وجود دارد که هر یک کاربردهای خاص خود را دارند؛ از جمله GROW، OSKAR، OSKAR و ACHIEVE. در آغاز راه، مراجع و کوچ هر دو باید بدانند که برنامه کوچینگ چیست و قرار است از کدام مدل استفاده کنند.
برای آشنایی کلی با این فرآیند، نیازی نیست خود را درگیر نکات پیچیده و روش‌های متنوع کنید؛ زیرا تمامی روش‌ها، از یک چارچوب کلی پیروی می‌کنند که در ادامه می‌توانید آن را ببینید:
- تعیین هدف نهایی: از همان آغاز جلسات کوچینگ، باید مشخص شود که هدف نهایی مراجع چیست؟ او می‌خواهد به موفقیت شغلی برسد؟ تعریف او از موفقیت، درآمد بیشتر است یا ارتقا درجه؟ به نظر او کدام مشکلات اساسی باید رفع شوند؟ پرسش سوالات بیشتر، می‌تواند هدف را به صورت دقیق‌تری معرفی کند.
- بررسی شرایط فعلی: برای دستیابی به هدف، مراجع باید بداند که هم‌اکنون در کجای راه قرار دارد. کوچ، با پرسیدن سوالات مختلف می‌تواند جایگاه فعلی فرد یا سازمان را روشن کند. به عنوان مثال، به نظر شما بزرگ‌ترین دستاوردهایتان در این مسیر چه بوده است؟ نقاط قوت و ضعف خود را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا در آینده هم به همین روش عمل خواهید کرد؟
- برنامه‌ریزی برای اقدام: پس از تعیین اهداف، کوچ با ارائه بازخوردهایی به مراجع کمک میکند که برای عملکرد خود برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشد. این مرحله با توجه به گفته‌های قبلی مراجع درباره اهداف و دستاوردها صورت می‌گیرد و کوچ، هیچ برنامه از پیش تعیین‌شده‌ای ارائه نخواهد داد.
- اقدام توسط مراجع: پس از برنامه‌ریزی، فرد یا سازمان باید وارد مرحله عمل شود تا نتیجه تصمیمات خود را مشاهده کند. در این مرحله، کوچ هیچ دخالتی ندارد و تنها ناظر است. نظارت بر عملکرد می‌تواند از طریق دریافت گزارش کتبی یا شفاهی صورت گیرد.
- پیگیری و بازخورد مجدد: کوچ، از مراجع می‌خواهد که در فرآیند کوچینگ، مدام با او در ارتباط باشد. مراجع باید تعیین کند که چه زمانی برای ارائه نتایج آمادگی دارد. در واقع تعداد و زمان جلسات با توافق مراجع و کوچ و با توجه به برنامه‌ها و اقدامات تعیین خواهد شد.
توجه داشته باشید که فرایند کوچینگ، یک روند دایره‌ای است؛ یعنی پس از رسیدن به اهداف، مجددا برای رسیدن به خواسته‌ها و برنامه‌های جدید تکرار می‌شود. در واقع تا زمانی که خود مراجع احساس نیاز کند، این پروسه ادامه خواهد داشت.
مزایای کوچینگ
در دنیای امروز، گزینه‌های زیادی برای عبور از موانع و رسیدن به موفقیت وجود دارد. برخی ترجیح می‌دهند مسیر را به تنهایی پشت سر بگذارند و برخی، از آموزش‌ها یا مشاوره‌های افراد موفق بهره می‌گیرند. در میان تمامی این روش‌ها، چرا باید سراغ کوچینگ برویم؟ این روش، چه مزایایی دارد که آن را از سایر روش‌ها متمایز میکند؟
از آن‌جایی که کوچینگ به دو دسته اصلی شخصی و سازمانی تقسیم می‌شود، می‌توان مزایای آن را نیز به دو بخش تقسیم نمود:
مزایای کوچینگ فردی یا شخصی
- شناسایی توانایی‌های بالقوه و شناخت خود
- افزایش اعتماد به نفس و استقلال شخصی
- اقدام در جهت دستیابی به اهداف
- بهبود روابط شغلی یا شخصی و افزایش رضایت از زندگی
- مسئولیت‌پذیری بیشتر برای انجام تعهدات
- فعالیت آسان‌تر و سازنده‌تر در جامعه
مزایای کوچینگ سازمانی
- بهبود عملکرد فردی تک‌تک افراد در سازمان
- کمک به شناسایی و توسعه توانایی‌های بالقوه کارکنان
- شناسایی نقاط قوت سازمانی و فردی و فرصت‌های توسعه
- بهبود انگیزه شغلی و افزایش تعهد کارکنان به اهداف سازمان
- افزایش مشارکت کارکنان با یکدیگر
سخن پایانی
کوچینگ، فرآیندی است که در آن فردی به نام کوچ، به مراجعه‌کننده کمک میکند با شناخت توانایی‌های بالقوه خویش، مسیر موفقیت خود را پیدا کند و در جهت دستیابی به آن گام بردارد. در این مسیر، خبری از آموزش یا ارائه تجربیات و راهکارهای شخصی نیست؛ بلکه در نهایت این خود فرد است که تصمیم می‌گیرد با توجه به شرایط موجود، چه اقدامی انجام دهد.
دیدگاهتان را بنویسید