کوچینگ شغلی چیست و چه اهمیتی در رشد حرفهای دارد؟
حتی اگر عاشق شغل خود هم باشید، نمیتوانید این موضوع را انکار کنید که انسان گاهی در شغل خود به بنبست میرسد و دچار احساس یأس و ناامیدی میشود. گاهی ممکن است دلتان بخواهد شغل خود را تغییر دهید یا تحولی در مسیر کاری خود ایجاد کنید، اما واقعا ندانید که چگونه باید این کار را انجام دهید. گاهی هم به هر دلیلی ممکن است با کارفرما یا همکاران خود دچار مشکلاتی شوید که پیچیده و غیرقابل تحمل به نظر برسند. در این شرایط، پیشنهاد ما این است که از کوچینگ شغلی استفاده کنید. برای آشنایی با این فرایند و نحوه استفاده از آن، حتما تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. توصیه میشود در ابتدا مقاله کوچینگ چیست را برای آشنایی با این حوزه مطالعه بفرمایید.
کوچینگ شغلی چیست؟
کوچینگ شغلی روشی است که به افراد کمک میکند در حیطهی شغلی خود بهتر عمل کنند و به اهداف حرفهای خود برسند. یک کوچ شغلی (Job Coach) به عنوان راهنما و مشاور فرد در مسیر حرفهایاش عمل میکند. این شخص به افراد شاغل کمک میکند تا مهارتهای شغلی خود را توسعه دهند. از جمله فعالیتهایی که در فرایند کوچینگ شغلی انجام میشود، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعیین اهداف شغلی به صورت دقیق بر اساس علایق و استعدادها
- چیدن استراتژیهای مدیریت زمان برای بهبود بازدهی شغلی
- یافتن راهحلهای مناسب در مواجهه با چالشهای شغلی
- کسب مهارتهای لازم برای یافتن و حفظ شغل مناسب
- بهبود رزومه حرفهای و نحوه ارائه آن به کارفرما
- تقویت مهارتهای مصاحبه شغلی برای رشد حرفهای
- مدیریت احساسات و هیجانات منفی در محیط شغلی
تمامی این موارد در نهایت باعث میشوند فرد تجربه بهتری از شغل و محیط حرفهای خویش داشته باشد. کوچینگ شغلی، به دلیل تاثیری که روی موفقیت کاری و افزایش درآمد فرد دارد، میتواند باعث رشد اعتماد به نفس و خودباوری در اشخاص شود.
جاب کوچ کیست؟
جاب کوچ یا کوچ شغلی، یک فرد متخصص و حرفهای است که زمان زیادی برای یادگیری مهارتهای کوچینگ صرف کردهاست تا بتواند به افراد در مسیر حرفهای آنها کمک کند. این افراد معمولاً در زمینههای مختلف مانند مهارتهای شغلی، مدیریت زمان، ارتباطات، برنامهریزی حرفهای و مواردی از این قبیل مهارت و تخصص دارند. وظایف و فعالیتهای جاب کوچ بر اساس مراجع و نیازهای او تعیین میشود، اما عموما شامل موارد زیر است:
- تحلیل مهارتها: ارزیابی مهارتها، تواناییها و نقاط قوت و ضعف فرد در زمینهی شغلی.
- تعیین اهداف شغلی: کمک به فرد در تعیین اهداف حرفهای کوتاه مدت و بلند مدت.
- راهنمایی برای جست و جوی شغل مناسب: کمک به فرد در پیدا کردن فرصتهای شغلی مناسب و تدوین رزومه.
- آموزش مصاحبه شغلی: ارائه نکات ضروری و ریزبینانه برای افزایش مهارت در مصاحبههای شغلی.
- مشاوره برای مدیریت هیجانات منفی: ارائه راهکارها برای مدیریت استرس و فشارهای مرتبط با محیط کار.
- توسعه توانمندی: کمک به افزایش توانمندیها و بهبود خودکنترلی.
- ارتقاء ارتباطات شغلی: بهبود مهارتهای ارتباط با کارفرما، کارمندان و همکاران.
- پشتیبانی در مسیر حرفهای: ارائه راهنمایی و پشتیبانی در طول مسیر حرفهای فرد.
- مدیریت تغییرات: کمک به مدیریت و سازگاری با تغییرات در محیط کار.
جاب کوچ میتواند در حوزههای مختلفی فعالیت کند، از جمله توسعه شخصی، مهارتهای رهبری، مشاوره حرفهای، بهبود عملکرد شغلی و یا هر چیزی که به فضای کاری و حرفهای افراد مربوط شود.
مهارتهای مورد نیاز برای کوچ شغلی چیست؟
کسانی که قرار است افراد را در زمینه شغلی هدایت کنند، باید دارای مهارتهای حرفهای و تخصصی خاصی باشند. کوچ شغلی در صورتی صلاحیت برگزاری جلسات را دارد که دارای مهارتهای زیر باشد:
- توانایی گوش دادن فعال: برقراری ارتباط موثر با مشتریان و گوش دادن دقیق به نیازها و مسائل آنها.
- مهارت در طرح پرسشهای موثر: توانایی پرسش سوالات مناسب برای روشن شدن مسائل و هدفگذاری روشن.
- قدرت تجزیه و تحلیل مسائل: توانایی تحلیل موضوعات، شناخت مسائل و ویژگیهای فرد.
- ارتباطات فعال و عمیق: توانایی انتقال اطلاعات و ایدهها به شیوههای روان و موثر.
- آشنایی با روشهای حل مسئله: توانایی تحلیل و ارزیابی مسائل به منظور ارائه راهحلهای موثر.
- توانایی ایجاد انگیزه: توانایی الهام بخشی و افزایش انگیزه مشتریان برای دنبال کردن اهداف شغلی.
- توانایی ایجاد تغییر: توانایی ترغیب به تغییرات و بهبودهای مستمر در مسیر حرفهای.
مزایای کوچینگ شغلی
مزایای کوچینگ شغلی میتواند بسته به شرایط و نیازهای مراجع، از نظر او متفاوت باشد. به عنوان مثال، فردی ممکن است رشد در شغل فعلی خود را یک مزیت بداند و فرد دیگری، از تغییر شغل پس از شرکت در جلسات کوچینگ خشنود باشد. به هر صورت، کوچینگ شغلی میتواند باعث اتفاقات مثبت زیر در مسیر حرفهای هر شخصی شود:
- تعیین اهداف شغلی: کوچینگ شغلی به شما کمک میکند اهداف و راهبردهای واضحی برای حرکت به سمت پیشرفت در حیطهی شغلی خود تعیین کنید و به بهترین نحو به سوی آنها قدم بردارید.
- توسعه مهارتها: مشاوره شغلی کوچینگ به تدریج باعث میشود مهارتهای لازم برای پیشرفت در مسیر کاری خود را شناسایی کنید و آنها را در خود تقویت نمایید.
- مدیریت زمان: جاب کوچ به شما کمک خواهد کرد که وظایف و اهداف شغلی خود را اولویتبندی کنید و برای انجام آنها، زمانبندی مناسبی داشته باشید.
- کنترل استرسها و هیجانات: همه ما ممکن است در فضای کاری خود، دچار احساسات منفی همچون استرس، عصبانیت، ناامیدی و موارد مشابه شویم. کوچینگ شغلی در مدیریت این هیجانات به ما کمک خواهد کرد.
- بهبود مهارتهای ارتباطی: فرقی نمیکند شغل ما چه باشد، به هر صورت در یک فضای اجتماعی، نیاز به تعامل و ارتباط خواهیم داشت. کوچینگ به بهبود روابط شغلی و حرفهای کمک شایانی خواهد کرد.
- جلوگیری از اتلاف استعدادهای شغلی: در صورتی که حس میکنید مهارتها و توانمندیهای شما در مسیر حرفهای نادیده گرفته شدهاست، کوچینگ شغلی میتواند به شما کمک کند.
- افزایش خلاقیت و نوآوری در شغل: در جلسات کوچینگ، با تعیین اهداف، اولویت بندی و شناسایی توانمندیهای فرد، راهکارهای شغلی خلاقانهای ظهور و بروز مییابند که میتوانند در رشد حرفهای موثر باشند.
- ایجاد فرصتهای جدید: بنبست شغلی، تکرار و در جا زدن میتواند برای هر کسی آزاردهنده باشد. اگر احساس میکنید در چنین فضایی محبوس شدهاید، کوچینگ شغلی به شما کمک میکند فرصتهای شغلی جدیدی را تجربه کنید.
- بهبود مهارتهای حل مسئله: هر شغلی، مسائلی در بطن خود دارد که باید به تدریج و با هوشمندی فرد رفع و رجوع شوند. کوچینگ شغلی به فرد کمک خواهد کرد که با سرعت و دقت بیشتری این مسائل را حل کند و به بهترین نتایج برسد.
- توازن بین کار و زندگی: هیچ انسانی نمیتواند تکبعدی زندگی کند؛ همه ما به حضور در فضای خانواده نیاز داریم و باید توازن بین کار و زندگی را رعایت کنیم. یکی از مزایای کوچینگ شغلی، این است که به شما کمک میکند بین زندگی شخصی و حرفهای خود تعادل برقرار کنید.
- افزایش اعتماد به نفس: کوچینگ شغلی روی رضایت فرد از کار خود، تجربه شغلی بهتر، کار مفید و در نهایت افزایش درآمد تاثیر زیادی دارد. به همین دلیل هم میتوان افزایش عزت نفس را یکی از مزایای مهم جاب کوچینگ دانست.
انواع مختلف کوچینگ شغلی
کوچینگ شغلی یا جاب کوچینگ، خود یکی از انواع کوچینگ در معنای عام به حساب میآید. این حوزه، به دلیل تنوع بالای مشاغل و نیازهای حرفهای، بسیار گسترده است و خود میتواند به زیرمجموعههای کوچکتری تقسیم شود. از جمله:
- کوچینگ کاریابی: در این فرایند، افراد میتوانند با کمک کوچ و با توجه به تواناییها و استعدادهای خود، بهترین شغل را پیدا کنند.
- کوچینگ رزومهنویسی حرفهای: یکی از بخشهای مهم در هر شغلی، نوشتن رزومه قوی و نحوه نمایش آن به کارفرما است. برخی جلسات کوچینگ شغلی به صورت اختصاصی به این مورد میپردازند.
- کوچینگ مصاحبه شغلی: برای یافتن شغل مناسب و ورود به آن، باید مهارت مذاکره با کارفرما و ارائه توانمندیهای خود را به خوبی بلد باشید. در این نوع کوچینگ شغلی، یاد میگیرید که چگونه در جلسه مصاحبه موفقتر عمل کنید.
- کوچینگ روابط شغلی: بهبود روابط اجتماعی، به خصوص در شغلهایی که با افراد زیادی سروکار دارند، بسیار مهم است. این نوع مشاوره شغلی کوچینگ به شما کمک میکند روابط بهتری با کارمندان، کارفرمایان، همکاران و حتی مشتریان داشته باشید.
- کوچینگ توسعه شغلی: اگر شغل فعلی خود را دوست دارید و میخواهید در آن پیشرفت کنید، باید جلسات کوچینگ توسعه شغلی را تجربه کنید. در این جلسات، درباره مهارتهای شغلی شما و نحوه توسعه آنها صحبت خواهد شد.
- کوچینگ افزایش درآمد: هدف نهایی هر کسی از کار کردن، کسب درآمد است. اگر شما هم دوست دارید از طریق شغل خود، پول بیشتری به دست آورید، باید در جلسات کوچینگ افزایش درآمد شرکت کنید. در این جلسات یاد میگیرید که چگونه به شیوهای موثر و حرفهای درباره امور مالی و دستمزد صحبت کنید.
- کوچینگ رهبری و مدیریت: اگر شغل شما به گونهای است که باید عدهای را مدیریت و رهبری کنید، این نوع کوچینگ مناسب شماست. البته کوچینگ رهبری، خود یک حوزه بزرگ در انواع کوچینگ به حساب میآید، اما میتوان آن را با کوچینگ شغلی بسیار مرتبط دانست.
- کوچینگ کار تیمی: بسیاری از مشاغل، وابسته به چند فرد هستند و در آنها کار گروهی حرف اول را میزند. اگر چنین شغلی دارید و میخواهید بهترین عملکرد ممکن را در آن از خود نشان دهید، کوچینگ کار تیمی گزینه مناسبی برای شما خواهد بود.
مخاطبان کوچینگ شغلی چه کسانی هستند؟
هر کسی که شاغل باشد و بخواهد در مسیر شغلی خود، رشد یا تغییر را تجربه کند، به کوچینگ شغلی نیاز خواهد داشت. اگر بخواهیم دقیقتر به این سوال پاسخ دهیم، باید بگوییم که افراد زیر باید به جاب کوچ مراجعه کنند:
- افراد شاغل که به دنبال رشد، بهبود عملکرد و توسعه مهارتهای شغلی خود هستند.
- کسانی که میخواهند به تازگی مسیر حرفهای خود را آغاز کنند و دانش شغلی کمی دارند.
- افرادی که تجربه خوبی در حوزه شغلی خود دارند اما میخواهند تغییر یا رشد شغلی را تجربه کنند.
- کسانی که در سطوح رهبری و مدیریتی فعالیت دارند و میخواهند با چالشهای سازمانی به بهترین نحو مواجه شوند.
- کارآفرینان و صاحبان کسب و کارها که نیاز به برنامهریزی حرفهای و چینش استراتژیهای قوی دارند.
- افرادی که به هر دلیلی در حال انتقال از یک شغل یا بازار کار به موقعیت دیگری هستند.
- کسانی که در محیط شغلی خود دچار فشار و استرس فراوان میشوند و نمیتوانند خود را مدیریت کنند.
- افرادی که وظایف شغلی زیادی دارند و برای اولویتبندی آنها دچار مشکل شدهاند.
- شاغلینی که میخواهند ارتباط بهتری با کارفرما یا همکاران خود داشته باشند.
- کسانی که میخواهند روزمه حرفهای قوی داشته باشند یا در جلسه مصاحبه شرکت کنند.
جلسات کوچینگ شغلی به چه صورت است؟
بسته به نیاز و هدفی که مراجع دارد، شیوه برگزاری جلسات کوچینگ شغلی هم متفاوت خواهد بود. یک دوره کوچینگ، حداقل ۳ ماه و حداکثر ۱۲ ماه طول خواهد کشید. طی این جلسات، کوچ و مراجع مدام با هم در تعامل هستند و به صورت منظم در جلسات هفتگی یا ماهانه شرکت خواهند کرد. در هر جلسه، اهدافی تعیین میشود و مراجع باید طبق برنامه تا جلسه آتی به آنها عمل کند.
عموم جلسات کوچینگ شغلی، دارای عناصر زیر هستند:
- تعیین اهداف: پیش از هر چیزی باید مشخص شود که مراجع دقیقا چه میخواهد. آیا هدف او تغییر شغلی است؟ یا رشد در شغلی فعلی خود؟
- شناخت مراجع: در مرحله بعدی، باید مشخص شود که مهارتهای شغلی و حرفهای شخص در چه حدی هستند و او چه نقاط قوت و ضعفی در شغل خود دارد.
- برنامهریزی و اولویتبندی: مراجع هر هدفی که داشته باشد، نیاز به اولویتبندی و برنامهریزی دارد تا به بهترین نحو به آنها دست یابد.
- پشتیبانی و بازخورد: مراجع طی جلسات، به توصیههای کوچ عمل میکند. پس از این کار، کوچ به او بازخورد میدهد و از او حمایت میکند تا او به بهترین نحو به اهداف خود برسد.
البته همانطور که گفتیم، بر اساس هدف و نیاز مراجع، این مراحل میتوانند بیشتر باشند. مثلا اگر هدف، یافتن شغل جدید باشد، باید نوشتن رزومه و آموزش مصاحبه را نیز به مراحل افزود. با این حال، مراحل بالا اجزای اصلی تمامی جلسههای کوچینگ شغلی به حساب میآیند.
کوچینگ شغلی در مقابل مشاور شغلی
کوچینگ شغلی و مشاوره شغلی هر دو به افراد کمک میکنند تا زندگی حرفهای بهتری داشته باشند، اما دارای تفاوتهای مهمی هستند که در ادامه به آنها اشاره کردهایم.
کوچینگ شغلی
- تمرکز بر عمل: کوچینگ شغلی بیشتر بر توسعه مهارتها، افزایش عملکرد و دستیابی به اهداف شخصی و شغلی تمرکز دارد.
- پرسشهای باز: کوچها سعی دارند با استفاده از پرسشهای باز، افراد را به فکر و تامل در مورد خود و هدفهایشان وادار کنند. در واقع در این مسیر، عمل نهایی توسط خود مشتری انجام میشود.
- تاثیرگذاری مشتری: در مسیر کوچینگ شغلی، مشتریان بیشترین تاثیر را در نتیجه نهایی خواهند داشت و کوچ، تنها انگیزه بخش و راهنما است.
مشاوره شغلی
- تخصص فنی: مشاوران شغلی معمولاً دارای تخصص فنی در زمینههای خاصی مانند منابع انسانی یا مشاوره شغلی هستند. این افراد بر اساس همین تخصص به مشتریان خود کمک میکنند.
- راهنمایی فنی و تخصصی: مشاوران بیشتر به عنوان راهنمای فنی و متخصص به افراد کمک میکنند تا با مسائل مشخص شغلی خود روبرو شوند. این در حالی است که راهنمایی کوچها بیشتر به مهارتهای عمومی و ارتباطی مربوط میشود.
- تصمیمگیری مشترک: در مشاوره، مشتری و مشاور به صورت مشترک در فرآیند تصمیمگیری و حل مسائل شرکت میکنند. در حالی که در کوچینگ، کوچ تاثیر مستقیمی بر تصمیم نهایی ندارد و تنها به فرد کمک میکند با شناخت خود، بهترین تصمیم را بگیرد.
هر یک از این رویکردها مزایا و محدودیتهای خود را دارند و انتخاب بین آنها بستگی به نیازها و اهداف شما دارد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله تفاوت کوچینگ و منتورینگ را مطالعه بفرمایید.
چگونه تکنیکهای مربیگری شغلی را به طور موثر به کار ببریم؟
اگر قصد دارید به عنوان کوچ شغلی فعالیت کنید و به افراد یا کسبوکارها کمک کنید که موفقیت حرفهای را تجربه کنند، باید بتوانید تکنیکهای کوچینگ حرفهای را به طور موثر به اجرا درآورید. این تکنیکها، شامل موارد زیر هستند:
- سعی کنید ابتدا اهداف مشتری را بدانید: نخستین نکته در کوچینگ شغلی، این است که باید بدانید مشتری چه قصدی دارد.
- با مشتری خود صادق باشید تا او هم با شما صادق باشد: در جلسات کوچینگ شغلی باید اصل صداقت را در نظر بگیرید تا مشتری هم تمام نکات را صادقانه به شما بگوید و نتیجه خوبی از جلسات حاصل شود.
- در برنامهریزیهای خود اولویتبندیها را در نظر بگیرید: ممکن است یک فرد، در مسیر شغلی خود به دنبال چندین هدف مختلف باشد؛ برای اینکه دستیابی به این اهداف آسانتر شود، باید با توجه به توانایی و شرایط مراجع آنها را اولویتبندی کنید.
- به نظم و زمانبندی جلسهها پایبند باشید: هر چقدر هم در جلسهها نکات ارزشمندی بیان شود، بدون نظم هیچ نتیجهای حاصل نخواهد شد. بهتر است به زمانی که برای جلسهها تعیین میکنید وفادار باشید تا مراجع هم خود را موظف به حضور در آنها بداند.
- اهداف خود را با مراجع در یک جهت قرار دهید: وقتی قرار است به عنوان جاب کوچ به یک شخص یا سازمان کمک کنید، باید اهداف او را مانند اهداف خود مهم و ارزشمند بدانید. بنابراین اگر حس میکنید اهداف طرف مقابل برای شما ارزشمند نیست، بهتر است جلسات را آغاز نکنید.
- به تواناییهای مراجع نهایت توجه را داشته باشید: تکنیکهای کوچینگ باید بر اساس تواناییهای شخص انتخاب شوند؛ اگر پتانسیلهای مراجع را در نظر نداشته باشید، حتی بهترین روشها هم به نتیجه خوبی نخواهند رسید.
- انگیزه بخشی را در اولویت کار خود قرار دهید: در کوچینگ، نهایتا این مراجع است که باید به برنامهها عمل کند و به نتیجه برسد. بنابراین، تمرکز اصلی خود را روی افزایش انگیزههای او قرار دهید.
نکاتی برای انتخاب کوچ شغلی
در صورتی که میخواهید در جلسات کوچینگ شرکت کنید باید بدانید که یک کوچ خوب چه ویژگیهایی دارد. همچنین، اگر خودتان میخواهید کوچ باشید، باز هم شناخت ویژگیهای کوچهای شغلی موفق، به شما بسیار کمک خواهد کرد.
در انتخاب یک کوچ شغلی خوب و حرفهای، توجه به نکات زیر ضروری است:
- مدرک تخصصی کوچینگ: خواه و ناخواه، مدرک تحصیلی همچنان یکی از مهمترین معیارها برای انتخاب افراد متخصص است. جابکوچهای خوب و حرفهای، عموما در موسسات معتبر تحصیل کردهاند و بهروزترین دانش را در این زمینه دارند.
- تجربههای کاری پیشین: همیشه حرف اول و آخر را در موفقیت یک فرد، تجربههای اوست که میزند. در صورتی که یک کوچ توانسته باشد افراد زیادی را هدایت کند و تجربه کاری قوی و چشمگیری داشته باشد، میتوان راحتتر به او اعتماد کرد.
- شفافیت کاری: یکی از معیارهای عالی برای انتخاب یک کوچ شغلی، این است که او چه میزان در کار خود شفاف است؟ آیا درباره مدرک تحصیلی خود حرفی میزند؟ آیا از تجربههای کاری قبلی خود در شبکههای اجتماعی میگوید؟ آیا گاهی درباره شکستها و تجربههای ناموفق حرف میزند؟ پس این شخص قابل اعتماد است.
- رعایت اصل رازداری: اگر یک کوچ، بیش از اندازه اطلاعات شخصی مراجعان خود را در صفحههای اجتماعیاش منتشر میکند، یعنی نمیتواند کوچ خوبی باشد. البته ارائه تجربههای قبلی با حفظ اطلاعات شخصی مشتریان و کسب اجازه از آنها موردی ندارد.
- تلاش مداوم برای رشد: کوچینگ شغلی یک حوزه متنوع و رو به رشد است. بنابراین کسانی میتوانند در آن موفق شوند که به صورت دائمی به دنبال یادگیری باشند.
کوچینگ شغلی چه چیزهایی نیست؟
داشتن باورهای غلط درباره کوچینگ شغلی، باعث میشود افراد پس از شرکت در جلسات، به اهداف خود نرسند و احساس ناامیدی بیشتری گریبانگیر آنها شود. اگر از کوچ شغلی انتظارهای زیر را دارید، در اشتباه هستید!
۱- کوچینگ شغلی، آژانس کاریابی نیست
برخی از افرادی که جویای شغل هستند، تصور میکنند کوچ شغلی میتواند به صورت مستقیم برای آنها کار پیدا کند. بهتر است توجه داشته باشید که کوچ، وظیفه ندارد فرایند جستوجوی شغل یا معرفی مشاغل مختلف را بر عهده بگیرد. کوچینگ شغلی به افرادی که جویای کار هستند کمک میکند استعدادهای خود را بشناسند و با دید بهتری برای یافتن شغل مناسب اقدام کنند. بنابراین اگر به دنبال پیشنهاد شغلی مستقیم یا معرفی شغل هستید، سراغ کوچینگ نروید.
۲- مشاوره روانشناسی ربطی به کوچ شغلی ندارد
در صورتی که ناتوانی شما در پیشبرد امور شغلی ناشی از مشکلات روانشناختی نظیر افسردگی، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال دوقطبی، اختلال عدم تمرکز یا موارد مشابه باشد، کوچ نمیتواند به شما کمک کند. رفع این نوع مسائل، نیاز به مشاوره تخصصی روانشناسی و گاه، تجویز دارو دارد که مربوط به تخصص کوچ نمیشود. بنابراین، در صورتی که پیش از جلسات کوچینگ یا حین شرکت در آنها مشخص شود مراجع چنین مشکلاتی دارد، باید او را به یک روانشناس معرفی کرد.
۳- کوچ شغلی نمیتواند به شما مهارت آموزش دهد
کوچهای شغلی نمیتوانند در تمام حوزههای کاری تخصص و مهارت به دست آورند و آنها را به مراجعان خود آموزش دهند. در حقیقت، آموزش اصلا در شرح وظایف کوچ شغلی نیست. در این حوزه، کوچ تنها میتواند به مراجع خود بگوید که بیشتر به چه مهارتهایی نیاز دارد و باید تمرکز خود را صرف کدام آموزشها کند. بنابراین، نباید انتظار داشته باشید پس از شرکت در جلسات کوچینگ، در حوزه تخصصی شغل خود نکته خاصی از کوچ بیاموزید.
۴- مسئولیت کوچ شغلی با منتور متفاوت است
منتور فردی است که در زمینه یک شغل یا مهارت خاص، تجربه و تخصص بسیار بالایی دارد. اینگونه افراد، در کنار افراد کمتجربه قرار میگیرند تا مهارت تخصصی شغلی لازم را به او انتقال دهند. تفاوت کوچ با منتور بسیار زیاد است و کوچ، به هیچ عنوان وظیفه ندارد در حوزه تخصصی شغلی افراد، نکته یا راهنمایی خاصی ارائه دهد. وظایف کوچ، بیشتر مربوط به شناخت توانمندیها، افزایش انگیزه شغلی، بهبود اعتماد به نفس، انعطافپذیری در شرایط مختلف و همچنین تصمیمگیری برای ایجاد تغییرات سازنده است.
۵- کوچ شغلی برای شما برنامهریزی نمیکند
به کمک کوچ میتوانید شرایط موجود و تواناییهای خود را شناسایی کنید و بر همین اساس، برنامهها و تصمیمهای خود را تدوین نمایید. با این حال، نباید از کوچ شغلی توقع داشته باشید برای شما برنامهریزی کند یا به جای شما تصمیمی بگیرد. کوچ شغلی نباید باورها و تصمیمات خود را به مراجع تحمیل کند؛ وظیفه این فرد، راهنمایی و هدایت فرد به سوی اهداف دلخواه خود او است؛ بنابراین، نباید منتظر برنامه آماده از سمت کوچ باشید.
مهارتهای نرم و سخت در کوچینگ شغلی
ورود به هر شغلی، نیازمند یک سری مهارتهای نرم و یک سری مهارتهای سخت است. کسانی که در حوزه کوچینگ شغلی مشغول به کار هستند نیز باید دارای مجموعهای از این مهارتها باشند. از جمله مهارتهای یک کوچ شغلی خوب، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مهارتهای نرم
در صورتی که میخواهید کوچ شغلی خوبی باشید، حتما مهارتهای نرم زیر را در خود تقویت کنید. این مهارتها نه تنها در این شغل، بلکه در حوزههای کاری دیگر نیز به شما کمک خواهند کرد:
۱- روابط اجتماعی بالا
کوچهای شغلی باید با افراد مختلف با شخصیتهای متفاوت ارتباط بگیرند و آنها را برای موفقیت شغلی کمک کنند. به همین دلیل، لازم است در زمینه برقراری ارتباط با دیگران بسیار قوی عمل کنند و بتوانند از همان جلسات نخست، توجه مراجع را به خود جلب نمایند.
۲- مهارت حل مسئله
کسانی که به کوچهای شغلی مراجعه میکنند اغلب دچار مشکلات پیچیده کاری و حرفهای هستند. کسی میتواند به این افراد کمک کند که دارای قدرت حل مسئله بالایی باشد، بتواند مسائل را تجزیه و تحلیل کند و بهترین نتیجه را از آنها به دست آورد. بنابراین حتما روی این مهارت به شکل ویژه کار کنید.
۳- قاطعیت کافی
مراجعان برای اینکه در مسیر اهداف خود ثابتقدم باشند، نیاز به فردی دارند که قاطعیت لازم را داشته باشد و به راحتی، از اصول تدوین شده در جلسات کوتاه نیاید. یکی از مهارتهای نرم ضروری برای کوچهای شغلی، این است که قاطع باشند و مراجع را ترغیب کنند به برنامههای خود پایبند باشد.
۴- انعطافپذیری
اگرچه قاطعیت برای کوچ شغلی یک ضرورت بزرگ است، اما همیشه هم نمیتوان از آن نتیجه گرفت. گاهی لازم است کوچ، با توجه به شرایط و وضعیت مراجع، انعطاف به خرج دهد و در صورت نیاز، در برخی اصول و برنامهها تغییراتی ایجاد کند. هوش و تجربه به کوچ کمک میکند که در شرایط مختلف، بتواند به درستی انعطاف یا قاطعیت را انتخاب کند.
۵- مسئولیتپذیری
کوچ شغلی بیش از هر چیزی باید مسئولیت حرفها، کارها و راهنماییهای خود را بپذیرد. مسئولیتپذیری باعث میشود که کوچ، در صورت نیاز مراجع خود را به استفاده از روشهای دیگر مانند مراجعه به سایر کوچها یا استفاده از دیگر خدمات مانند مشاوره یا رواندرمانی ترغیب کند. کوچهایی که مسئولیتپذیری کافی نداشته باشند، به هر قیمتی مراجع را مجبور به شرکت در جلسات میکنند و باعث اتلاف وقت، هزینه و انرژی آنها میشوند.
۶- رازداری
کسانی که به کوچ شغلی مراجعه میکنند، اطلاعات مهمی در زمینه زندگی حرفهای، میزان درآمد، روابط کاری و امور شغلی در اختیار او قرار میدهند. رازداری، یکی از مهمترین مهارتهای نرم برای کوچهای شغلی است. افشای اطلاعات حتی به صورت غیر عمد، علاوه بر اینکه اخلاقی نیست، میتواند پیگرد قانونی داشته باشد و به اعتبار کوچ آسیب بزند.
مهارتهای سخت
هر شغلی، دارای مهارتهای تخصصی و ویژهای است که مربوط به همان شغل میشود. این مهارتها، لازمه انجام آن شغل هستند و بدون آنها، نمیتوان به فعالیت حرفهای ادامه داد. مثلا یک مهندس عمران، برای حفظ شغل خود، باید با اصول ساختمانسازی، انواع مصالح، نحوه کار با ماشینآلات عمرانی و مواردی از این قبیل کاملا آشنا باشد. از جمله مهارتهای سخت برای کوچ شغلی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- تخصص در دانش کوچینگ
کوچهای شغلی باید به صورت آکادمیک و تجربی، با دانش کوچینگ آشنایی کامل داشته باشند. شرکت در دورههای آموزشی، تحصیلات دانشگاهی، حضور در موسسات خدمات کوچینگ و حداقل ۳ الی ۵ سال فعالیت در این حوزه، منجر به کسب دانش کافی خواهد شد.
۲- آشنایی با مشاغل مختلف
وقتی قرار است به رفع مشکلات شغلی و حرفهای دیگران کمک کنید، باید با مشاغل مختلف آشنایی داشته باشید. از آنجایی که تعداد مشاغل در دنیا بسیار زیاد است، راه حل منطقی این است که ابتدا سراغ گزینههایی بروید که بیشتر از کوچینگ کمک میگیرند. سپس، در صورت وجود موارد خاص در میان مراجعان، میتوانید طی جلسات تحقیق کنید و درباره آن شغل هم اطلاعات به دست آورید. داشتن اطلاعات جزئی درباره مشاغل ضرورتی ندارد، زیرا کوچ قرار نیست آموزش یا منتورینگ انجام دهد؛ اما دانستن اصول کلی هر شغل، کمک شایانی به پیشبرد جلسات میکند.
۳- آگاهی درباره امور روانشناختی
کوچ شغلی مشاور روانشناسی نیست، اما به عنوان یکی از مهارتهای سخت، باید با اصول این علم آشنایی کلی داشته باشد. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، برخی مشکلات شغلی ناشی از بیماریهای روحی و روانی هستند و کوچ باید در حد شناسایی اولیه این نوع مشکلات، با آنها آشنا باشد.
۴- مهارت گوش دادن فعال
اگرچه شنیدن فعال برای برخی مشاغل یک مهارت نرم است، اما در کوچینگ شغلی جزو مهارتهای سخت و تخصصی به حساب میآید. کوچ باید به صورت حرفهای به صحبتهای مراجع گوش کند، در جزئیات آن عمیق شود، آنها را تجزیه و تحلیل کند و نکات لازم را استخراج نماید.
۵- توانایی طرح پرسشهای سازنده
کسی که در حوزه کوچینگ شغلی فعالیت میکند، باید با مهارت پرسشگری در کوچینگ به شکل تخصصی آشنایی داشته باشد و در هر موقعیتی، به بهترین نحو از آن استفاده کند. این پرسشها در زمره سوالهای معمولی قرار نمیگیرند؛ زیرا باید به ذهن مراجع جهت بدهند، در او انگیزه ایجاد کنند، موجب شناخت بیشتر شوند و در نهایت، زمینهساز تصمیمهای بزرگ و سرنوشتساز باشند.
۶- کار با ابزارهای تخصصی
مدیریت جلسات کوچینگ شغلی نیاز به آشنایی با ابزارهای خاصی دارد که کوچ باید آنها را به عنوان یک مهارت سخت بیاموزد. از جمله ابزارهای لازم در این حوزه میتوان به نرمافزارهای مدیریت پروژه، ابزارهای تحلیل داده، نرمافزارهای برگزاری جلسات آنلاین و موارد مشابه اشاره کرد.
سخن پایانی
کوچینگ شغلی یا جاب کوچینگ، فرایندی است که تاثیر عمیقی بر رشد شغلی و تجربه حرفهای موفق افراد خواهد داشت. در صورتی که شما هم قصد دارید شغل خود را تغییر دهید یا در شغل فعلی خود، پیشرفت کنید، حتما از تخصص و مهارت یک جاب کوچ کمک بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید