کوچینگ خلاقیت چیست و چه کاربردی دارد؟
اگر خلاقیت در جهان وجود نداشت، هنوز مجبور بودیم در غار زندگی کنیم! اساس پیشرفت‌های زندگی انسان، تفکر خلاق و ایده‌های نوینی است که در ذهن بشر شکل می‌گیرد. همه ما در بخش‌هایی از زندگی خود، به ایده‌ها و تفکرات خلاقانه نیاز داریم، اما فکر کردن به مسائل نوین و بکر، گاهی بسیار دشوار و پیچیده است. کوچینگ خلاقیت، یکی از جدیدترین انواع کوچینگ است که به افراد و کسب و کارها کمک میکند با ذهن بازتری بیاندیشند و به ایده‌هایی دست بیابند که کمتر کسی به آن‌ها فکر کرده است. برای آشنایی با این نوع کوچینگ و نحوه کارکرد آن، با این مقاله همراه باشید. البته پیشنهاد می‌شود ابتدا مقاله کوچینگ چیست را مطاله فرمایید.
خلاقیت یعنی چه؟
در لغت‌نامه دهخدا، واژه خلاقیت به معنی خلق کردن، آفریدن و به وجود آوردن است. استیو جابز معتقد است که خلاقیت، هنر پیوند دادن چیزها به یکدیگر است. در واقع شخص خلاق، با نگاهی نوین به مسائل عادی، می‌تواند پیوندی جدید بین آن‌ها ایجاد کند و از این راه، به رویکردی متفاوت دست یابد.
هلم هولتز و والاس اعتقاد دارند که خلاقیت از نظر علمی دارای ۴ مرحله اصلی است:
- مرحله آمادگی: در این بخش، فرد باید بتواند نگاهی متفاوت به جهان اطراف خود داشته باشد.
- دوره نهفتگی: ایده‌ها در این بخش هنوز در قسمت ناخودآگاه ذهن قرار دارند و بروز نیافته‌اند.
- الهام‌گیری: در این مرحله شخص می‌تواند ایده نهایی خود را پیدا کرده و آن را سامان دهد.
- تحقق: آخرین مرحله برای خلاقیت، اجرایی کردن آن است؛ ایده‌ها به تنهایی ضامن خلاق بودن افراد نیستند.
رگه‌های باریکی از خلاقیت، همیشه در زندگی روزمره انسان‌ها دیده می‌شود اما ایده‌های سودآور، عموما به نیازهای بزرگ انسانی گره خورده‌اند. تفکر خلاقانه مختص گروه خاصی از انسان‌ها نیست، هر کسی در هر سنی و هر حوزه‌ای می‌تواند خلاقیت به خرج دهد و راهکاری ساده‌تر برای انجام کارها یا حل کردن مسائل بیابد.
برخی تصور می‌کنند ایده‌های خلاقانه، با فکر کردن زیاد به ذهن خطور می‌کنند اما در واقع اینطور نیست. در واقع برای اینکه بتوانید نوآوری داشته باشید، نباید یک‌جا بنشینید و فکر کنید؛ برعکس باید مدام جهان اطراف را ببینید و سعی کنید با دید متفاوتی به همه‌چیز بنگرید.
همچنین، کمی باید منطق را کنار بگذارید و به ایده‌های غیرممکن هم فکر کنید؛ به یاد داشته باشید که اگر گراهام بل به این نکته فکر می‌کرد که صحبت کردن دو نفر در مسافت دور غیر ممکن است، هرگز به اختراع تلفن فکر نمی‌کرد و هیچوقت ارتباطات تا این حد گسترش نمی‌یافت.
کوچینگ خلاقیت چیست؟
خلاقیت، عنصری ذهنی است که به قشر و گروه خاصی محدود نمی‌شود. این عنصر، از زمان کودکی با ما همراه است و اتفاقا در سنین پایین، بسیار پررنگ‌تر است. به تدریج و با شکل‌گیری تفکر منطقی، بسیاری از افراد ایده‌های خلاقانه را رها می‌کنند و سبک زندگی محتاطانه را برمی‌گزینند. با این حال، همیشه کسانی که ابتکار عمل بالاتری داشته باشند، در مسیر زندگی موفق‌تر خواهند بود.
کوچینگ خلاقیت فرایندی است که به افراد یا کسب و کارها کمک میکند از توانمندی‌ها و امکاناتی که دارند، برای تفکر نوین و منحصر به فرد استفاده کنند. در این نوع جلسات، افراد انگیزه می‌گیرند که با نگاهی متفاوت به مسائل بیندیشند و با یافتن ایده‌های خلاقانه، برای عملی کردن آن‌ها برنامه بچینند.
فرقی نمی‌کند که فرد به خودی خود خلاق باشد یا نه، به هر صورت کوچینگ خلاقیت می‌تواند باعث ایجاد مسیری هموارتر برای شکل‌گیری و اجرایی کردن ایده‌های خلاقانه باشد.
موانع خلاقیت
همه ما خلاق به دنیا می‌آییم؛ اگر غیر از این بود، نمی‌توانستیم از دنیای سکوت نوزادی بیرون بیاییم، نخستین قدم‌هایمان را برداریم، با دیگران تعامل کنیم و اصلا زندگی را پیش ببریم. با این حال، به تدریج و با ورود به دنیای بزرگسالی، اغلب ما از فکرهای خلاقانه و متفاوت دست می‌کشیم و تصمیم می‌گیریم به شیوه متداول سایر انسان‌ها زندگی خود را پیش ببریم. از جمله موانعی که باعث می‌شوند انسان‌ها دیگر سراغ ایده‌ها و تفکرات خلاقانه نروند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- شکست در گذشته
تجربه‌های قبلی ما می‌توانند روی عملکرد فعلی بسیار تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال، اگر ایده خلاقانه‌ای که در کودکی اجرا کرده‌ایم منجر به آسیب یا اتفاق ناگواری شود، احتمال استفاده از ایده‌های خلاقانه در بزرگسالی نیز کمتر خواهد شد.
۲- نیاز به عملکرد سریع
برخی مشاغل، مانند بسته‌بندی محصولات، نیاز به سرعت عمل بالایی دارند. به همین دلیل، ممکن است فرد فرصت کافی برای یافتن ایده خلاقانه برای انجام کار را نداشته باشد. در حقیقت یکی از بهانه‌های بزرگ انسان‌ها برای خلاق نبودن، این است که فرصت کافی برای فکر کردن ندارند و باید زودتر کارها را به پایان برسانند. این در حالی است که یک ایده خلاق، ممکن است سرعت کار را چند برابر کند.
۳- استرس و اضطراب
کسانی که دچار اختلالات مزمن چون هراس اضطرابی هستند، عموما کمتر دست به ایده‌های خلاقانه می‌زنند. این افراد نمی‌توانند فشار فکری و روانی ایده‌های جدید را بپذیرند و عموما سعی می‌کنند راه‌هایی را انتخاب کنند که قبلا نتیجه‌بخش بوده است و از پایان آن اطمینان کامل دارند.
۴- خطر پذیر نبودن
تیپ شخصیتی برخی افراد به گونه‌ای شکل گرفته است که سعی می‌کنند همیشه کمترین ریسک را در زندگی تجربه کنند. افراد محتاط، عموما در مسیر زندگی چالش‌ها و مشکلات متعددی را تجربه کرده‌اند و این موضوع، باعث شده است که کمتر سراغ ایده‌های متفاوت بروند؛ زیرا اعتقاد دارند احتیاط شرط عقل است و همیشه باید منطقی‌ترین روش را برای امور برگزید.
۵- تفکرات صفر و صدی
کسانی که تفکر صفر و صدی دارند و فکر می‌کنند برای یک کار، از میان صدها رویکرد، تنها یک روش درست وجود دارد، کمتر سراغ خلاقیت می‌روند. همه ما باید بپذیریم که هر کاری ممکن است از چندین مسیر مختلف به نتیجه برسد. زندگی، طبق احتمالات مختلف پیش می‌رود و گاه حتی ممکن است نیاز باشد چندین روش با یکدیگر ترکیب شوند تا به نتیجه مطلوب برسند.
۶- شتابزدگی در بررسی داده‌‌های عددی
برخی افراد با تمرکز بر اعداد و ارقام، نتیجه می‌گیرند که خلاقیت جواب نمی‌دهد و دیگر سراغ آن نمی‌روند. مثلا، ممکن است یک فروشگاه آنلاین متوجه شود که با تغییر شیوه ارسال محصول، در یک ماه اخیر تغییری در درآمد به وجود نیامده است. این کار دو اشکال بزرگ دارد؛ نخست اینکه میزان رضایت مشتریان صرفا با مقدار خرید قابل سنجش نیست و مواردی چون تجربه کاربری نیز باید سنجیده شوند. دوم اینکه برخی ایده‌ها برای نتیجه‌بخشی نیاز به زمان دارند و نباید برای نتیجه کار عجله کرد.
۷- پیروی از چهارچوب‌ها
کسانی که همیشه در زندگی خود پیرو نظم و چهارچوب خاصی هستند، عموما سراغ خلاقیت نخواهند رفت. این موضوع یک سد شناختی قوی در برابر ذهن شما ایجاد میکند که آن را از فکر کردن به ایده‌های نوین و خلاق باز خواهد داشت. اگرچه داشتن نظم و برنامه‌ریزی به بهبود روند کارهای شما کمک خواهد کرد، اما همیشه و برای همه چیز هم نیازی به انضباط قوی و سفت و سخت ندارید.
۸- فشار اطرافیان
وقتی دیگران ما را به دلیل داشتن ایده‌های خلاق و متفاوت سرزنش می‌کنند، به تدریج حس نوآوری در ما از بین می‌رود. باید پذیرفت که عده کمی از افراد جامعه، خلاق و مبتکر هستند و باقی، سعی می‌کنند طبق روال عادی پیش بروند. تعداد کسانی که روند معمول زندگی را انتخاب می‌کنند بسیار زیاد است و همین موضوع باعث می‌شود خیلی راحت بر دیگران نیز تاثیر بگذارند.
۹- خود سرکوبگری
همه ما یک «من» درونی داریم که در مواقع مختلف با ما سخن می‌گوید. این شخصیت درونی تحت تاثیر عوامل مختلف مانند تجربه‌های قبلی، وضعیت اقتصادی، شرایط جامعه و موارد دیگر به ما در تصمیم‌گیری کمک میکند. در صورتی که خود درونی ما، در شرایط خلاقی شکل نگرفته باشد، عموما ایده‌های خلاقانه را به سرعت سرکوب خواهد کرد.
۱۰- عدم یادگیری مداوم
آموزش، مادر خلاقیت و پویایی است. هرچه بیشتر بدانید، بیشتر به فکر ترکیب مسائل با یکدیگر و رسیدن به راهکارهای نوین خواهید بود. اگر از یادگیری دست بکشید، دیگر متوجه نیازها، گره‌ها و مسائل نمی‌شوید و سعی می‌کنید طبق روال دیگران پیش بروید. آموزش می‌تواند جرقه‌ای کوچک، اما موثر برای شروع ایده‌های بزرگ و خلاقانه باشد.
راه‌های افزایش خلاقیت
در هر سنی که هستید و هر شغل و رشته‌ای که دارید، فرقی نمی‌کند؛ همیشه راهی وجود دارد که می‌تواند خلاقیت شما را برانگیزد و موجب شکل‌گیری ایده‌های بسیار منحصر به فرد شود. در صورتی که می‌خواهید خلاقانه‌تر فکر کنید و ایده‌های قوی‌تری در ذهن خود پرورش دهید، حتما راه‌های زیر را امتحان کنید:
۱- همیشه در حال یادگیری باشید
نخستین چیزی که باعث می‌شود بسیار خلاق‌تر شوید، این است که یادگیری مداوم را جدی بگیرید. آموختن نکات جدید، باعث می‌شود ذهن شما فعالیت بیشتری داشته باشد و در نتیجه، به فکر ایده‌های جدید بیفتد. هرچه بیشتر از جهان اطراف خود و دانش‌های جدید آن اطلاع داشته باشید، فکرهای جدیدتری هم به ذهنتان خطور خواهد کرد.
۲- سراغ کارهای مورد علاقه خود بروید
حتما متوجه شده‌اید که وقتی کار مورد علاقه‌اتان را انجام می‌دهید، ذهنتان بازتر می‌شود و بهتر می‌توانید فکر کنید. به همین دلیل اگر قصد دارید بخش خلاق ذهن خود را تقویت کنید، سراغ کارهایی بروید که دوستشان دارید. این فعالیت، می‌تواند مربوط به شغل یا سرگرمی‌های مورد علاقه شما همچون نقاشی، موسیقی، تماشای فیلم، خواندن کتاب و … باشد.
۳- به ذهن خود استراحت بدهید
بیش از اندازه از ذهن خود کار نکشید و به اندازه کافی استراحت کنید. به یاد داشته باشید که با ساعت‌ها فکر کردن مداوم و پشت میز نشستن، هیچ ایده جدیدی به ذهن شما خطور نخواهد کرد. به همین دلیل بهتر است خوب بخوابید، استراحت کنید، قدم بزنید و به تفریح مورد علاقه خود بپردازید تا ذهنتان آماده ایده‌های جدید باشد.
۴- ورزش منظم داشته باشید
یکی از کارهایی که به طور شگفت‌انگیزی روی خلاقیت ذهن تاثیر می‌گذارد، این است که به طور منظم ورزش کنید و فعالیت‌های هوازی داشته باشید. مطالعات نشان می‌دهند که فعالیت بدنی، حتی اگر بسیار کوتاه و محدود باشد، می‌تواند روی بهبود عملکرد مغز بسیار تاثیر بگذارد. به طور روزانه یا حداقل چند روز در هفته پیاده‌روی کنید، بدوید، دوچرخه سوار شوید و سعی کنید ضربان قلب خود را افزایش دهید تا خون بیشتری به مغزتان برسد.
۵- موقعیت خلاقیت برانگیز خود را بیابید
ذهن هر کس، در ساعات و موقعیت‌های خاصی فعال‌تر می‌شود. احتمالا در دوران مدرسه کسانی را دیده بودید که در ساعت‌های شب بهتر متوجه نکات درسی می‌شدند و در مقابل، افرادی هم بودند که در ساعت‌های صبح بیشترین بازدهی را داشتند. پیدا کردن موقعیتی که در آن خلاقیت بیشتری دارید، نیاز به زمان دارد. ساعت‌های مختلف روز، مکان‌های مختلف در خانه یا محل کار، هوای آزاد و فضای بسته و شرایط متفاوت را امتحان کنید تا به بهترین گزینه برسید.
۶- از دیگران بازخورد بگیرید
بسیاری از ما، از نظرات منفی دیگران می‌ترسیم و به همین دلیل از آن‌ها نظرسنجی نمی‌کنیم. با این حال پرس‌وجو از دیگران درباره ایده‌هایی که در ذهن داریم، می‌تواند ما را به ایده‌های جدید و خلاقانه نزدیک‌تر کنند. افراد از بیرون، بیشتر متوجه نقاط ضعف ایده‌های ما می‌شوند و به نکاتی اشاره می‌کنند که ممکن است از نگاه خودمان پنهان مانده باشد.
۷- کار تیمی را یاد بگیرید
هرچه بیشتر با دیگران در تعامل باشید، بهتر می‌توانید فکر کنید و ایده‌های خلاق‌تری به ذهنتان خواهد رسید. حتما شنیده‌اید که می‌گویند:«همه چیز را همگان دانند.» اغلب اوقات، ایده‌های خلاق و قوی، در بطن گروه‌ها شکل می‌گیرند و لزوما مختص یک نفر نیستند. هرچه بیشتر بتوانید خود را در گروه‌های خلاق و پویا قرار دهید، خلاقیت خودتان نیز تقویت خواهد شد.
۸- طوفان فکری راه بیندازید
تمام فکرهای خود را روی دایره بریزید، حتی اگر احمقانه به نظر برسند. استفاده از طوفان فکری یکی از بهترین روش‌ها برای دستیابی به ایده‌های خلاقانه است. توجه به ایده‌هایی که دیگران آن‌ها را نامعقول و غیرممکن می‌دانند، می‌تواند موجب دستیابی به راهکارهای خلاق و جدید شود.
۹- از تکنیک کلاه‌های تفکر استفاده کنید
یکی از تکنیک‌های عالی برای کسانی که می‌خواهند خلاقیت ذهنی خود را تقویت کنند، استفاده از تکنیکی است که به «کلاه‌های تفکر» شهرت دارد. در این روش، باید هر ایده را از ۶ رویکرد بررسی کنید:
- کلاه سیاه: از یک چشم انداز منفی استفاده کنید. کدام راه حل کار نخواهد کرد؟
- کلاه آبی: به طور گسترده فکر کنید. بهترین راه حل کلی چیست؟
- کلاه سبز: خلاقانه فکر کنید. ایده‌های جایگزین چه چیزهایی هستند؟
- کلاه قرمز: به وضعیت احساسی نگاه کنید. احساسات درونی شما چه می‌گویند؟
- کلاه سفید: به طور عینی و واقعی به وضعیت نگاه کنید. حقیقت چیست؟
- کلاه زرد: از یک چشم انداز مثبت استفاده کنید. کدام راه حل کار خواهد کرد؟
در هر بخش می‌توانید با پرسش سوال‌های بیشتر، مسئله را برای خود روشن‌تر کنید. این کار به تدریج باعث می‌شود خلاق‌ترین و البته درست‌ترین ایده‌ها را پیدا کنید.
۱۰- ایده‌ها را ذخیره کنید
گاهی حین فکر کردن به یک ایده، تصورات خلاقانه دیگری درباره موضوعاتی غیر از مسئله مورد نظر به ذهن ما می‌رسند. این ایده‌ها گاه می‌توانند موجب عصبانیت فرد یا سردرگمی او شوند، اما بهترین راه این است که این ایده‌ها را در جایی یادداشت کنید. ایده‌های ذخیره شده، می‌توانند در آینده برای شما مفید باشند.
مزایای کوچینگ خلاقیت
کوچینگ خلاقیت، برای هر کسی که بخواهد ایده‌های نوآورانه در ذهن خود پرورش دهد و آن‌ها را به مرحله عمل برساند مفید است. از جمله مزایای مهم این نوع کوچینگ برای افراد و تیم‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- افزایش اعتماد به نفس
مهم‌ترین مزیت استفاده از خدمات کوچینگ خلاقیت، این است که باعث می‌شود افراد بیشتر به ایده‌ها و نگرش‌های خلاقانه خود اعتماد کنند. تعریف روشن اهداف، برنامه‌ریزی برای دستیابی به آن‌ها و اجرای موفق ایده‌ها در طولانی مدت باعث افزایش اعتماد به نفس خواهد شد.
۲- پرورش ایده‌ها
بسیاری از ما در ذهن خود ایده‌های خلاقانه خامی داریم که پیش از رسیدن به نتیجه، فراموش می‌شوند. یکی از مزایای کوچینگ خلاقیت این است که به ما کمک میکند حتی کوچک‌ترین و ساده‌ترین ایده‌ها را نیز از بطن ذهن خود بیرون بکشیم و آن‌ها را تا جایی پرورش دهیم که قابل اجرا شوند.
۳- رفع موانع خلاقیت
کوچینگ خلاقیت به رفع تمامی موانع ذهنی که موجب توقف ایده‌های خلاقانه در ذهن ما شده‌است کمک میکند. در این جلسه‌ها می‌توانید طرز فکر خود را اصلاح کنید، اعتماد به نفس خود را افزایش دهید، قدرت ریسک‌پذیری را بالا ببرید، از چهارچوب‌ها خارج شوید و در نهایت خلاقانه‌تر فکر کنید.
۴- افزایش تمرکز بر یادگیری
کوچ خلاقیت عموما مراجعان خود را به یادگیری و آموزش بیشتر در حوزه‌های مختلف ترغیب میکند. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، هرچه بیشتر بیاموزیم، ایده‌های خلاق‌تری هم به ذهن ما خطور خواهند کرد. در جلسات کوچینگ، مراجع می‌تواند جهت‌گیری خود را تعیین نموده و در همان حوزه یادگیری را پیش ببرد تا به تدریج، به ایده‌های خلاقانه دست یابد.
۵- شیوه‌های موثر برای حل مسئله
یکی دیگر از مزیت‌های شرکت در جلسات کوچینگ این است که افراد می‌توانند مسائلی که ذهنشان را درگیر کرده است در آن مطرح کنند و به تدریج از راه گفت‌وگوهای موثر، به راهکاری خلاقانه برای رفع آن‌ها دست یابند. از آن‌جایی که کوچ خلاقیت تجربه خوبی در حوزه روش‌های حل مسئله دارد، می‌تواند به تفکر موثر و خلاق کمک کند.
۶- روشن کردن اهداف
هدف شما از خلاق بودن چیست؟ اصلا می‌خواهید در چه حوزه‌ای خلاق باشید و این خلاقیت، چه گره‌ای از مشکلات شما خواهد گشود؟ یکی از مزایای بزرگ کوچینگ خلاقیت این است که در روشن کردن اهداف به شما کمک خواهد کرد. طبیعتا ما نمی‌توانیم ناگهان در همه بخش‌های زندگی خلاق شویم و باید اهداف خلاقانه خود را روشن کنیم تا راحت‌تر به آن‌ها دست یابیم.
فرایند کوچینگ خلاقیت به چه صورت است؟
کوچینگ خلاقیت بسته به نیازهای مراجع و اهدافی که دنبال میکند، می‌تواند فرایند متفاوتی داشته باشد. به طور کلی، کوچ‌های خلاقیت طبق روند زیر جلسات خود را برگزار می‌کنند:
تعریف هدف و تمرکز
در نخستین مراحل کوچینگ خلاقیت باید به طور دقیق مشخص شود که فرد از خلاق بودن چه هدفی را دنبال میکند و قصد دارد در چه حوزه‌هایی نوآوری به خرج دهد. با این کار، تمرکز ذهنی روی ایده‌های همان حوزه بیشتر خواهد شد.
تجسم ذهنی
در بخشی از جلسات کوچینگ با استفاده از تصویرسازی ذهنی، موضوعات و ایده‌ها در ذهن مراجع پررنگ‌تر می‌شوند. ترکیب تصاویر، صداها و حواس مختلف برای ایجاد ایده‌های جدید یکی از بخش‌های این نوع جلسات است.
تحلیل موضوع
برای خلاق بودن، توانایی ترکیب موضوعات بسیار اهمیت دارد. بررسی جوانب مختلف یک مسئله یا پروژه در فرایند کوچینگ خلاقیت به این موضوع کمک خواهد کرد. تجزیه و تحلیل عوامل موثر و نتایجی که ممکن است پس از هر تصمیم‌گیری به وجود بیاید، از بخش‌های مهم این جلسات است.
تحقیق و گردآوری اطلاعات
جمع‌آوری اطلاعات و منابع مرتبط با موضوع خلاقیت یکی از مواردی است که کوچ خلاقیت در فرایند جلسات مراجع را به انجام آن ترغیب میکند. مشاهده تجارب دیگران و مطالعه در زمینه‌های مرتبط به تدریج به مراجع کمک میکند که ایده‌های جدیدتری بسازد.
تولید ایده‌ها
کوچ خلاقیت با ایجاد ارتباطات جدید بین اطلاعات و افکار مراجع و همچنین آموزش تکنیک‌های تولید ایده به او، باعث می‌شود که ایده‌های ناب‌تر و متفاوت‌تری در ذهن شخص شکل بگیرد. ایده‌هایی که در عین نوآوری و ابتکار، کاربردی و قابل اجرا نیز هستند.
انتخاب ایده
در بخشی از فرایند کوچینگ خلاقیت به ارزیابی مزایا و معایب هر ایده می‌پردازند و سپس یک یا چند ایده که به نظر بهتر و موثرتر از باقی موارد هستند را انتخاب می‌کنند. انتخاب ایده‌ها بر عهده خود مراجع است و کوچ فقط وظیفه دارد آن‌ها را برای او تشریح کند.
برنامه‌ریزی و اجرای ایده‌ها
یکی از مراحل نهایی در کوچینگ خلاقیت، تدوین یک برنامه کاری برای پیاده‌سازی ایده‌ها است. طبق این برنامه مراجع باید بر اساس توانایی و امکاناتی که دارد، ایده‌های خود را به مرحله عمل برساند. تخصیص منابع و زمان‌بندی فعالیت‌ها به مراجع کمک میکند که ایده‌های خود را به بهترین شیوه تحقق ببخشد.
ارزیابی پیشرفت و بازخورد
یکی از بخش‌های مهم فرایند کوچینگ خلاقیت، پیگیری اجرای برنامه و تصحیح مسیر در صورت نیاز است. زیرا گاهی ممکن است ایده‌ها به درستی اجرا نشوند یا برنامه طبق انتظار پیش نرود. اندازه‌گیری میزان پیشرفت و ارزیابی نتایج به مراجع کمک میکند در تصمیم‌های بعدی عملکرد بهتری داشته باشد.
چطور کوچ خلاقیت شویم؟
اگر قصد دارید به عنوان کوچ خلاقیت فعالیت کنید، باید در ابتدا بدانید کوچینگ چیست و چه کاربردی دارد. پس از این مرحله، در صورتی که هنوز هم به این حوزه علاقه داشتید، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
۱- تحصیلات آکادمیک
نخستین قدم برای تبدیل شدن به کوچ خلاقیت، این است که در دانشگاه یا موسسات آموزشی معتبر، دوره‌های کوچینگ را گذرانده باشید. اگرچه مدرک تحصیلی نمی‌تواند به تنهایی ضامن موفقیت شما باشد، اما تحصیل در حوزه کوچینگ خلاقیت، منجر به افزایش دانش و تقویت پایه‌های علمی شما خواهد شد.
۲- تقویت خلاقیت
کسی که قصد دارد در حوزه خلاقیت به دیگران کمک کند، پیش از هر چیزی باید خودش خلاق باشد. برای تقویت خلاقیت باید صبور باشید و به طور مداوم تکنیک‌های مختلف را امتحان کنید. همچنین برخی دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی می‌توانند به تسریع فرایند کسب این مهارت بسیار کمک کنند.
۳- انتخاب حوزه
خلاقیت، محدود به حوزه خاصی نیست و می‌تواند در زمینه شغلی، تکنولوژی، هنری، تحصیلی و… ظهور و بروز یابد. اغلب کوچ‌های خلاقیت، سعی می‌کنند حوزه کاری خود را محدود به یکی از این موارد کنند تا عملکرد بهتری در جلسات داشته باشند. در صورتی که می‌خواهید عملکرد بهتری در حوزه کاری خود داشته باشید، از همان ابتدا محدوده فعالیت خود را مشخص کنید و تنها به برخی گروه‌ها خدمات کوچینگ خلاقیت ارائه دهید.
۴- استمرار یادگیری
یکی از راه‌های افزایش خلاقیت، این است که به طور منظم در حال یادگیری باشید. از سویی، کوچینگ، حوزه‌ای بسیار گسترده و در حال رشد است و برای پیشرفت در آن باید به شکل منظم در حال آموختن نکات جدید باشید. بنابراین یکی از اصول مهم برای تبدیل شدن به کوچ خلاقیت، این است که در یادگیری مداومت و استمرار کافی به خرج دهید.
۵- گوش دادن فعال
افرادی که به دنبال ایده‌های خلاقانه هستند، بیش از هر چیزی به یک گوش شنوا نیاز دارند که ایده‌های آن‌ها را بشنود. داشتن گوش شنوا در کوچینگ خلاقیت، اصل مهمی است که می‌تواند به بروز فکرهای جدید در ذهن افراد منجر شود. در صورتی که فاقد این مهارت هستید و می‌خواهید کوچ خلاقیت باشید، بهتر است ابتدا مهارت گوش دادن فعال را به خوبی بیاموزید.
۶- عدم قضاوت
ایده‌های خلاقانه به خصوص در مرحله خام خود، ممکن است کمی نامعقول و فراتر از عادت‌های روزمره به نظر برسند. این خاصیت خلاقیت است و کوچ، نباید با عجله درباره این ایده‌ها قضاوت کند. در صورتی که می‌خواهید کوچ موفقی باشید، کمتر قضاوت کنید، صبور باشید و بیشتر گوش دهید.
۷- توانایی تحلیل
تصمیم‌های افراد و ایده‌هایی که در جلسات کوچینگ خلاقیت ارائه می‌دهند، نیاز به تحلیل و بررسی دارد. به همین دلیل اگر قصد دارید کوچ خلاقیت شوید، باید مهارت تحلیل و ارزیابی خود را به سطح بالایی برسانید.
کاربرد کوچینگ خلاقیت
هر جایی که هر کس به ایده‌ای خلاقانه برای زندگی، روابط، کسب و کار و موارد دیگر نیاز پیدا کند، کوچینگ خلاقیت نیز کاربرد خواهد داشت. از جمله کاربردهای مهم کوچینگ خلاقیت می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- توسعه کسب و کارهای نوپا یا قدیمی که قصد دارند با ایده‌های خلاقانه در روند تولید، فروش یا بخش‌های دیگر خود تغییر ایجاد کنند.
- کمک به افرادی که می‌خواهند شغل خود را به شیوه‌ای متفاوت‌تر، بهتر و بهینه‌تر انجام دهند و از این راه فرصت‌های شغلی و درآمد بالاتری کسب کنند.
- یافتن ایده‌ها و راه‌حل‌های جدید برای مسائلی که در ابعاد کلان مانند بخش‌های اقتصادی، تجاری و سیاست به وجود می‌آید.
- کمک به ایجاد فضای خلاق و الهام‌بخش در تیم‌های مختلف از جمله تیم‌های کاری، ورزشی، تحصیلی و تجاری.
- یافتن راهکارهای متفاوت و موثر برای آموزش خلاق در فضاهای آموزشی از جمله مدارس، آموزشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و حتی شرکت‌ها.
- کمک به بهبود خلاقیت در رده‌های سنی مختلف به خصوص در سنین کودکی و نوجوانی که تفکر نوین در بیشترین حد خود است.
- استفاده در پروژه‌های تولیدی مختلف که در آن هدف، تولید محصولات یا خدماتی است که برخی مسائل زندگی بشر را حل کند.
- کمک به افرادی همچون تولیدکنندگان، هنرمندان و نویسندگان که همیشه با خلاقیت سروکار دارند و گاهی از ایده‌های نوین تهی می‌شوند.
چه کسی به کوچ خلاقیت نیاز دارد؟
هر کسی که بخواهد با فکر کردن به ایده‌های بکر و متفاوت، تغییری مثبت و موثر در زندگی خود ایجاد کند می‌تواند سراغ کوچ خلاقیت برود. با این حال، گروه‌هایی از جامعه بیشتر می‌توانند از خدمات این نوع متخصصان برای رشد و توسعه خود کمک بگیرند. از جمله:
۱- مدیران کسب و کار
نخستین کسانی که باید سراغ کوچ خلاقیت بروند، کارآفرینان و مدیران کسب و کار هستند. فضای تجاری به گونه‌ای است که هر لحظه اتفاقی کاملا جدید در آن رخ می‌دهد و هیچکس بدون داشتن ذهن خلاق که هر لحظه پذیرای ایده‌های جدید باشد، نمی‌تواند در چنین فضایی دوام بیاورد و رشد کند. مدیران کسب و کار با استفاده از کوچینگ خلاقیت می‌توانند فرهنگ نوآوری و توسعه را در سازمان خود رشد دهند.
۲- والدین
افرادی که در حال تربیت فرزند هستند، باید بیش از هر کسی به خلاقیت اهمیت دهند. والدین در تعامل با فرزندان خود نیاز به خلاقیت بالایی دارند. همچنین، آن‌ها باید بتوانند تفکر خلاق را به درستی به فرزندان خود بیاموزند. به همین دلیل یکی از گروه‌هایی که حتما به کوچ خلاقیت نیاز دارند، پدر و مادرها هستند.
۳- معلمان و اساتید
معلمان و اساتید نیز درست مانند والدین، بخش قابل توجهی از زندگی خود را صرف تربیت کودکان، نوجوانان و جوانان می‌کنند. این افراد با کمک کوچینگ خلاقیت می‌توانند در روش‌های تدریس و فضای شغلی خود با دید نوین‌تری عمل کنند. همچنین معلمانی که خود تفکر خلاق داشته باشند، بیشتر به خلاقیت دانش‌آموزان اهمیت می‌دهند و می‌توانند آن‌ها را به مسیر درست‌تری هدایت کنند. پیشنهاد می‌شود مطلب کوچینگ تحصیلی را مطالعه فرمایید.
۴- هنرمندان
گروه بعدی که باید سراغ خدمات کوچینگ بروند، هنرمندان هستند. منظور از هنر، هر چیزی است که نیاز به خلق کردن داشته باشد؛ حال این مورد می‌تواند یک داستان باشد یا یک نقاشی یا مجسمه. این گروه به خودی خود تفکر خلاق دارند، اما گاه ممکن است در انتخاب ایده‌ها و پرورش آن‌ها دچار مشکل شوند. در این شرایط است که کوچ خلاقیت به آن‌ها کمک خواهد کرد.
۵- تیم‌های توسعه
در هر شرکت تولیدی، تیمی با عنوان تحقیق و توسعه وجود دارد که وظیفه سنگین طراحی و ساخت محصولات را بر عهده می‌گیرد. این تیم‌ها با هدایت کوچ خلاقیت می‌توانند به ایده‌های جدیدتر و بهتری فکر کنند و آن‌ها را به مرحله عمل برسانند.
سخن پایانی
خلاقیت، بال پرواز آدمی است و بدون آن، رشد و پیشرفت بشریت غیرممکن است. برای پرورش خلاقیت راه‌های زیادی وجود دارد و یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها، مراجعه به یک کوچ خلاقیت است که در این حوزه تخصص و تجربه دارد. امیدواریم با استفاده از نکات موجود در این مقاله، بتوانید در جلسات کوچینگ خلاقیت موثر و اصولی شرکت کنید و خلاقیت خود را به نحو احسن پرورش دهید.
دیدگاهتان را بنویسید